Thị trường Carbon tại Việt Nam đang dần hình thành và phát triển như một giải pháp quan trọng nhằm giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng ảnh hưởng sâu rộng, việc xây dựng một hệ thống giao dịch Carbon hiệu quả giúp doanh nghiệp mở ra cơ hội kinh tế mới. Để tìm hiểu chi tiết hơn về các loại hàng hóa trên thị trường Carbon tại Việt Nam, bạn hãy cùng BIOGENCY khám phá nội dung sau.
Tổng quan về thị trường Carbon tại Việt Nam
Các quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh các biện pháp cắt giảm phát thải khí nhà kính nhằm hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Một trong những công cụ quan trọng giúp thực hiện mục tiêu này là thị trường Carbon, nơi các doanh nghiệp và tổ chức có thể giao dịch hạn ngạch phát thải hoặc tín chỉ Carbon nhằm tối ưu hóa chi phí tuân thủ.
Tầm quan trọng của thị trường Carbon
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, thị trường Carbon đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trên toàn cầu. Theo báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), mặc dù đã có những tiến bộ trong việc hạn chế phát thải, lượng khí nhà kính vẫn tiếp tục gia tăng trong nhiều ngành kinh tế. Nếu không có các biện pháp cắt giảm phát thải mạnh mẽ ngay từ bây giờ, nhiệt độ trung bình của Trái Đất có thể vượt ngưỡng 2°C vào cuối thế kỷ này.
Để ứng phó với tình trạng này, việc thiết lập thị trường Carbon được xem là một công cụ hiệu quả giúp các quốc gia huy động nguồn lực tài chính cho các chương trình giảm phát thải. Theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), các nước đang phát triển cần khoảng 6.000 tỷ USD vào năm 2030 để thực hiện các cam kết khí hậu. Tuy nhiên, nguồn tài chính hiện tại vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu này, khiến thị trường Carbon trở thành một giải pháp quan trọng nhằm khuyến khích đầu tư vào các công nghệ sạch.
Thị trường Carbon tại Việt Nam
Nhận thức được tầm quan trọng của thị trường Carbon, Việt Nam đã từng bước xây dựng hành lang pháp lý để triển khai hệ thống giao dịch Carbon nội địa. Theo đề án của Chính phủ, thị trường Carbon tại Việt Nam sẽ bao gồm hai hình thức: thị trường bắt buộc và thị trường tự nguyện.
Trong đó, thị trường bắt buộc áp dụng cho các doanh nghiệp có lượng phát thải lớn thuộc các lĩnh vực như nhiệt điện, sản xuất xi măng, sắt, thép. Các doanh nghiệp này sẽ phải tuân thủ hạn ngạch phát thải do Nhà nước cấp và có thể giao dịch hạn ngạch này trên sàn giao dịch Carbon. Ở giai đoạn đầu, các doanh nghiệp sẽ được cấp hạn ngạch miễn phí trước khi chuyển sang hình thức đấu giá như một số nước khác.
Đối với thị trường tự nguyện, các tổ chức và doanh nghiệp có thể tham gia thông qua việc mua bán tín chỉ Carbon để bù đắp lượng khí thải của mình. Nhóm đối tượng tham gia thị trường này bao gồm các tổ chức đầu tư, môi giới và các đơn vị cung cấp giải pháp giảm phát thải.
Theo kế hoạch, thị trường Carbon tại Việt Nam sẽ được triển khai theo hai giai đoạn: giai đoạn thí điểm từ năm 2025 đến 2027 và vận hành chính thức từ năm 2028. Các giao dịch sẽ được thực hiện tập trung trên một sàn giao dịch trực tuyến tương tự như thị trường chứng khoán hoặc hàng hóa. Hiện nay, Chính phủ đang tiếp tục hoàn thiện các chính sách liên quan đồng thời thiết lập hệ thống kiểm kê khí nhà kính nhằm tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thị trường Carbon tại Việt Nam trong tương lai.
2 loại hàng hóa trên thị trường Carbon tại Việt Nam
Trên thị trường Carbon tại Việt Nam, hai loại hàng hóa chính được giao dịch bao gồm tín chỉ Carbon và hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Mỗi loại hàng hóa sở hữu đặc điểm riêng nhằm phục vụ mục tiêu giảm thiểu lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh.
Tín chỉ Carbon là công cụ được tạo ra từ các dự án giúp giảm khí nhà kính hoặc tăng khả năng hấp thụ CO2. Mỗi tín chỉ tương đương với một tấn CO2 được cắt giảm hoặc hấp thụ so với mức tham chiếu. Đây là loại tài sản có thể được mua bán trên thị trường giúp các doanh nghiệp bù đắp lượng phát thải của mình bằng cách tài trợ cho những hoạt động có lợi cho môi trường.
Trong khi đó, hạn ngạch phát thải khí nhà kính là mức phát thải tối đa mà các doanh nghiệp thuộc nhóm chịu sự quản lý bắt buộc phải tuân theo. Cơ quan nhà nước sẽ cấp phát hạn ngạch cho từng doanh nghiệp dựa trên tiêu chí cụ thể, quy định lượng khí thải được phép phát ra trong một giai đoạn nhất định. Nếu doanh nghiệp không sử dụng hết hạn ngạch, họ có thể bán phần dư thừa cho các đơn vị khác có nhu cầu. Ngược lại, nếu doanh nghiệp phát thải vượt mức cho phép, họ bắt buộc phải mua thêm hạn ngạch từ thị trường.
Khác biệt giữa tín chỉ Carbon và Hạn ngạch phát thải khí nhà kính
Trên thị trường Carbon tại Việt Nam, tín chỉ Carbon và hạn ngạch phát thải là hai loại tài sản có vai trò quan trọng nhưng có sự khác biệt rõ rệt về cách thức hoạt động, mục đích sử dụng và cơ chế giao dịch. Trong khi tín chỉ Carbon được tạo ra từ các dự án giúp giảm phát thải hoặc hấp thụ CO2, hạn ngạch phát thải lại là một giới hạn do cơ quan nhà nước cấp phát cho các doanh nghiệp thuộc diện quản lý khí nhà kính. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa hai loại tài sản này:
| Tiêu chí | Tín chỉ Carbon | Hạn ngạch phát thải |
| Nguồn gốc | Được cấp cho các dự án giảm phát thải hoặc hấp thụ CO2 | Do cơ quan nhà nước cấp phát cho doanh nghiệp thuộc diện quản lý khí nhà kính |
| Đơn vị tính | 1 tín chỉ = 1 tấn CO2 giảm/hấp thụ | Giới hạn lượng CO2 được phép phát thải trong một chu kỳ |
| Mục đích | Dùng để bù đắp lượng phát thải | Giới hạn và kiểm soát lượng khí thải của doanh nghiệp |
| Cơ chế giao dịch | Giao dịch trên thị trường tự nguyện | Giao dịch trên thị trường bắt buộc |
| Đối tượng tham gia | Các tổ chức, doanh nghiệp muốn giảm tác động môi trường | Các doanh nghiệp chịu sự quản lý về phát thải khí nhà kính |
Qua bài viết trên của BIOGENCY, bạn có thể thấy thị trường Carbon tại Việt Nam đang từng bước phát triển với hai loại hàng hóa chính là tín chỉ carbon và hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Sự tồn tại song song của hai công cụ này không chỉ giúp doanh nghiệp linh hoạt trong việc tuân thủ các quy định về phát thải mà còn mở ra cơ hội kinh doanh từ các dự án giảm phát thải.
>>> Xem thêm: Phân biệt Net Zero và trung hòa Carbon
