Loại cá chình rất đa dạng với hơn 900 loài thuộc bộ Anguilliformes, mỗi loài có đặc điểm sinh học và môi trường sống riêng. Từ cá chình nước ngọt như cá chình hoa, cá chình mun đến cá chình Moray và cá chình điện biển, chúng đều mang giá trị sinh thái và kinh tế lớn. Bà con hãy theo dõi bài viết cùng BIOGENCY để khám phá chi tiết về các loại cá đầy tiềm năng này.
Cá chình bông
Cá chình hoa, hay còn được biết đến với tên gọi cá chình bông hoặc cá lệch (tên khoa học: Anguilla Marmorata), thuộc bộ Cá chình (Anguilliformes). Ở Nghệ An, người dân quen gọi loài này là cá lệch. Đây là một trong những loại cá chình giàu giá trị dinh dưỡng bậc nhất tại Việt Nam.
Cá chình hoa có thân dài, rắn chắc, không có vây bụng và đôi khi thiếu vây ngực. Vây lưng và hậu môn kéo dài, nối liền với vây đuôi, không có gai cứng, bong bóng thông với ruột. Giống cá chình Anguilla có khoảng 20 loài, phân bố rộng khắp các châu lục, trừ hai cực. Riêng khu vực Trung Tây Thái Bình Dương có đến 11 loài thuộc giống này.
Chu kỳ sinh sản của loại cá chình này rất đặc biệt. Trong quá trình di cư, tuyến sinh dục phát triển và chín muồi, sau đó sinh sản ở vùng biển sâu. Trứng thụ tinh phát triển thành ấu trùng dạng lá liễu, sống phù du trong nước biển và trôi dạt vào bờ theo dòng hải lưu. Khi vào gần bờ, ấu trùng biến thành cá chình dạng ống trong suốt rồi di chuyển vào cửa sông, hạ lưu để thành cá chình con.
Cá chình con tiếp tục theo dòng nước ngọt di cư lên thượng nguồn sông, suối hoặc hồ chứa để sinh sống đến khi trưởng thành. Đáng chú ý, các loài cá chình thuộc giống Anguilla chỉ sinh sản một lần trong đời và sẽ chết sau khi sinh sản.
Cá chình mun
Cá chình mun (Anguilla Bicolor) thuộc họ Anguillidae và được liệt kê trong Sách đỏ Việt Nam như một loài nguy cấp. Trong số các loại cá chình tại Việt Nam, đây là loài có giá trị bảo tồn cao và cần được ưu tiên bảo vệ đặc biệt.
Về đặc điểm hình thái, các chình mun có thân hình dài rắn, thiếu vây bụng, đôi khi cả vây ngực. Vây lưng và hậu môn dài, phía sau thường gắn với vây đuôi, không có gai cứng. Bong bóng thông với ruột. Cá chình mun phân bố ở châu Á, Úc.
Tương tự cá chình hoa, loại cá chình này có chu kỳ sống đặc biệt: sinh trưởng trong nước ngọt đến khi thành thục, sau đó di cư ra biển để sinh sản. Trứng thụ tinh phát triển thành ấu trùng dạng lá liễu, sống phù du trong biển và trôi dạt theo dòng hải lưu. Khi gần bờ, chúng biến thành cá chình dạng ống trong suốt, rồi di chuyển vào cửa sông, hạ lưu để trở thành cá chình con.
Loài này có hai phân loài chính: A. B. Bicolor (Cá chình mun Indonesia) và A. B. Pacifica (Cá chình mun Ấn Độ). Đặc biệt, các loài cá chình mun, cũng giống như các loài khác thuộc Họ Cá chình, chỉ sinh sản một lần trong đời sống. Sau khi sinh sản, cá chình bố mẹ chết.
Cá chình Moray
Cá chình Moray được xem là một trong những nhóm đặc biệt nhất trong họ Cá lịch biển (Muraenidae), thuộc bộ Cá chình, phân bố rộng khắp thế giới. Họ này gồm khoảng 16 chi với gần 200 loài, chủ yếu sinh sống ở biển, song một số loài có thể xuất hiện trong môi trường nước lợ, thậm chí loài cá lịch nhiều răng (Gymnothorax Polyuranodon) đôi khi được tìm thấy ở nước ngọt.
Về kích thước, loài nhỏ nhất có thể là cá lịch Snyder (Anarchias Leucurus) với chiều dài khoảng 11,5 cm, trong khi loài dài nhất là Strophidon sathete đạt tới 4 m, còn loài nặng nhất – cá lịch Java (Gymnothorax Javanicus) – dài khoảng 3 m và nặng đến 30 kg.
Loại cá chình Moray có hành vi đặc biệt và ngoại hình đáng sợ với miệng luôn hé mở để hô hấp, thực chất là cách duy trì trao đổi khí qua mang. Chúng thường sống đơn độc, ẩn nấp trong khe đá hoặc hang san hô để phục kích con mồi. Hoạt động chủ yếu vào ban đêm, chúng còn có khả năng tiết chất nhầy bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và ký sinh trùng.
Môi trường sống của loại cá chình này chủ yếu là vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi có rạn san hô phong phú. Chúng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển như những kẻ săn mồi đỉnh cao, giúp kiểm soát quần thể các loài cá nhỏ và động vật không xương sống.
Cá chình điện
Cá chình điện thực chất không phải cá chình thật sự theo phân loại học. Loài này, còn được gọi là lươn điện (Electrophorus Electricus), thuộc họ Cá dao lưng trần (Gymnotidae) và phân bố chủ yếu ở Nam Mỹ. Dù không phải họ hàng gần của cá chình, chúng vẫn thu hút sự quan tâm lớn nhờ khả năng phát điện đặc biệt, phục vụ cả việc phòng vệ lẫn săn mồi.
Khả năng phóng điện của loài này vô cùng mạnh mẽ. Cơ thể cá chứa tới 5.000–6.000 cơ quan phát điện có thể tạo ra dòng điện lên đến 860 volt và 1 ampere. Cấu trúc điện sinh học này giúp chúng làm tê liệt con mồi trong tích tắc và trở thành một kẻ săn mồi đáng gờm trong môi trường nước ngọt.
Cơ chế phát điện hoạt động với tốc độ cực nhanh. Các cơ quan tạo điện được hình thành từ những lớp cơ mỏng bao quanh dịch nhầy đặc, hoạt động đồng bộ dưới sự điều khiển của hệ thần kinh trung ương. Chỉ trong khoảng 3 mili giây, toàn bộ cơ thể có thể phóng ra một cú sốc điện đủ mạnh để làm tê liệt hoặc hạ gục đối thủ.
Ba cơ quan phát điện giữ vai trò khác nhau trong hoạt động của cá chình điện. Cơ quan chính, cơ quan Hunter và cơ quan Sach chiếm tới bốn phần năm cơ thể, cho phép cá tạo ra hai dạng điện áp: thấp để định vị và cảm nhận môi trường, cao để tấn công và tự vệ. Nhờ khả năng này, cá chình điện trở thành một trong những loài cá có hệ thống phòng thủ tự nhiên độc đáo nhất.
Loại cá chình điện này sử dụng điện theo nhiều mục đích khác nhau. Điện áp thấp được dùng để cảm nhận môi trường xung quanh như một hệ thống radar sinh học, trong khi điện áp cao được sử dụng để săn mồi và tự vệ. Mức điện áp cao có thể gây nguy hiểm cho con người, đặc biệt trong môi trường nước.
Loại cá chình đa dạng với hàng trăm loài khác nhau, mỗi loài đều có những đặc điểm và giá trị riêng biệt. Việc hiểu rõ về các giống cá chình này không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn giúp chúng ta có biện pháp bảo vệ và khai thác bền vững tài nguyên thiên nhiên quý giá này. Bà con hãy liên hệ BIOGENCY qua HOTLINE 0909 538 514 để được tư vấn chi tiết các giải pháp nuôi trồng và bảo tồn hiệu quả.
>>> Xem thêm: Kỹ thuật nuôi cá chình bằng hệ thống RAS đạt lợi nhuận cao
