Kiểm tra tôm giống là công đoạn quan trọng quyết định đến thành công của vụ nuôi tôm. Việc lựa chọn được con giống chất lượng cao sẽ giúp giảm thiểu rủi ro bệnh tật, tăng tỷ lệ sống và năng suất thu hoạch. Bài viết dưới đây BIOGENCY sẽ hướng dẫn chi tiết các phương pháp đánh giá con giống khoa học và hiệu quả, giúp bà con có thể tự đánh giá chất lượng giống trước khi thả nuôi.
Kích thước và độ đồng đều
Kích thước là tiêu chí đầu tiên và quan trọng nhất khi kiểm tra tôm giống. Một lô tôm giống chất lượng cao phải có sự đồng đều về kích thước, điều này cho thấy tôm phát triển ổn định và được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ. Sự đồng đều về kích thước còn giúp hạn chế tình trạng cạnh tranh thức ăn và hiện tượng ăn lẫn nhau trong quá trình nuôi.
Khi kiểm tra tôm giống đối với tôm sú, kích thước lý tưởng nên đạt giai đoạn PL15 với chiều dài khoảng 12mm. Trong khi đó, tôm thẻ chân trắng tối thiểu ở giai đoạn PL7 hoặc PL8 với chiều dài từ 7-9mm. Khi tiến hành kiểm tra, người nuôi nên lấy mẫu ngẫu nhiên từ nhiều vị trí khác nhau trong bể chứa để đánh giá độ đồng đều tổng thể.
Tôm giống có độ đồng đều cao sẽ phát triển cân đối, giảm stress do cạnh tranh, và tăng tỷ lệ sống chung của đàn. Ngược lại, nếu kích thước trong lô tôm chênh lệch quá lớn, điều này báo hiệu chất lượng không đảm bảo và có thể gây nhiều vấn đề trong quá trình nuôi dưỡng.
Màu sắc cơ thể
Màu sắc là một trong những dấu hiệu quan trọng khi kiểm tra tôm giống bằng cảm quan. Tôm giống chất lượng cao thường có màu sắc tươi sáng, đồng đều và sắc tố rõ ràng. Màu sắc phản ánh tình trạng sức khỏe và dinh dưỡng của tôm giống.
Tôm giống khỏe mạnh có màu sắc đặc trưng của từng loài, không bị nhạt màu hay xuất hiện các vết đen, nâu bất thường trên thân. Vỏ tôm phải bóng sạch, không sần sùi hay có dấu hiệu của bệnh tật. Khi quan sát trong bóng tối, tôm không bị nhiễm vi khuẩn phát sáng, đây là dấu hiệu quan trọng để phát hiện nhiễm khuẩn.
Màu sắc không đồng đều, nhạt màu, hoặc xuất hiện các vết đen và nâu trên thân tôm là dấu hiệu của tôm giống kém chất lượng. Những biểu hiện này thường là triệu chứng của bệnh do vi khuẩn hoặc nấm gây ra, cần tránh lựa chọn để không ảnh hưởng đến toàn bộ vụ nuôi.
Hình dáng cơ thể và phụ bộ
Việc kiểm tra tôm giống về hình dáng cơ thể và phụ bộ là bước không thể thiếu để đánh giá chất lượng. Các đặc điểm của tôm giống chất lượng bao gồm: Đuôi thẳng, mắt và cuống mắt cân đối, chân bơi nguyên vẹn, đầu và thân cân đối, râu khép gọn, đốt bụng thon dài. Cơ bụng phải căng đầy, thịt đầy vỏ, các phụ bộ nguyên vẹn và đuôi xòe tự nhiên.
Đặc biệt quan trọng là kiểm tra tình trạng của các chân bơi và râu cảm giác. Những bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong việc di chuyển, tìm kiếm thức ăn và cảm nhận môi trường. Tôm có phụ bộ khuyết tật sẽ gặp khó khăn trong việc bắt mồi và thích nghi với môi trường mới.
Hình dáng cơ thể không đều, kích thước to nhỏ khác nhau, vỏ tôm sần sùi không bóng bẩy là dấu hiệu của tôm giống kém chất lượng. Những con tôm này thường mang nhiều dấu hiệu của bệnh tật và có tỷ lệ sống thấp khi thả nuôi.
Khả năng hoạt động
Khả năng hoạt động là tiêu chí quan trọng khi kiểm tra tôm giống vì nó phản ánh trực tiếp tình trạng sức khỏe và sức sống của tôm. Tôm giống khỏe mạnh thể hiện qua khả năng phân tán nhanh trong bọc tôm hoặc khi được thả vào dụng cụ chứa.
Có nhiều cách đơn giản để kiểm tra tôm giống thông qua khả năng hoạt động. Người nuôi có thể gõ nhẹ vào thành dụng cụ chứa tôm, nếu tôm phản ứng nhanh và mạnh mẽ thì chứng tỏ đàn tôm khỏe mạnh. Một phương pháp khác là thả tôm vào thau nước và khuấy đều, tôm khỏe sẽ bơi ngược dòng hoặc bám vào thành thau.
Khi dòng nước xoáy giảm xuống, tôm khỏe mạnh thường có xu hướng bám vào thành chậu thay vì bị cuốn vào giữa. Ngược lại, tôm yếu có xu hướng tập trung ở giữa và bơi lờ đờ theo dòng nước.
Tôm giống kém chất lượng thường thể hiện qua việc bơi lờ đờ, cuộn theo dòng nước và có xu hướng bị xoáy vào giữa chậu. Khi có kích thích bên ngoài, chúng ít phản ứng hoặc phản ứng chậm, thường gom tụ vào một chỗ thay vì phân tán đều.
Phản ứng với kích thích
Phản ứng với kích thích là một phần quan trọng trong quy trình kiểm tra tôm giống. Tôm giống khỏe mạnh phải có khả năng phản ứng nhanh và mạnh mẽ với các kích thích từ môi trường bên ngoài, cho thấy hệ thần kinh và các giác quan hoạt động bình thường.
Một trong những bài kiểm tra quan trọng nhất là sốc độ mặn. Tôm PL khỏe mạnh vẫn duy trì được sức sống sau khi sốc độ mặn, với tỷ lệ chết dưới 10%. Đây là chỉ số quan trọng đánh giá khả năng thích nghi và sức đề kháng của tôm giống với sự thay đổi môi trường.
Ngoài ra, người nuôi có thể kiểm tra phản ứng của tôm với ánh sáng, âm thanh, hoặc chuyển động. Tôm giống chất lượng cao thường có phản ứng tránh né khi gặp kích thích mạnh, di chuyển nhanh chóng và có định hướng rõ ràng.
Tôm giống kém chất lượng thường có tỷ lệ chết cao sau khi sốc độ mặn (trên 10%), phản ứng chậm chạp hoặc không phản ứng với các kích thích bên ngoài. Những biểu hiện này cho thấy hệ thần kinh và khả năng thích nghi của tôm đã bị suy yếu.
Đường ruột và gan tụy
Kiểm tra đường ruột và gan tụy là bước cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng khi kiểm tra tôm giống. Những bộ phận này phản ánh trực tiếp tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe nội tạng của tôm giống.
Đường ruột của tôm giống khỏe mạnh thường đầy thức ăn, cho thấy khả năng bắt mồi tốt và hệ tiêu hóa hoạt động bình thường. Ruột phải căng đầy, không cong queo hay co thắt bất thường. Màu sắc ruột phụ thuộc vào loại thức ăn nhưng phải đồng đều, không có vùng bị nhiễm trùng hay hoại tử.
Gan tụy là bộ phận quan trọng đánh giá chất lượng tôm giống. Khối gan tụy chất lượng có màu nâu sẫm hoặc màu đen tùy thuộc vào loại thức ăn, màu sắc đồng đều trên toàn bộ khối. Gan tụy phải to, rõ, đều và gom gọn trên giáp đầu ngực của tôm PL.
Tôm giống kém chất lượng thường có đường ruột nhỏ và cong, ruột không đầy đặn hoặc rỗng ruột. Gan tụy có màu trắng, vàng nhạt hoặc trắng đục, khối gan nhỏ, không đồng đều, nhìn không rõ ràng và không gom gọn trên giáp đầu ngực. Xem thêm: Phân biệt màu sắc gan tụy tôm khỏe và gan tụy tôm bệnh>>>
Ngoài 6 tiêu chí kiểm tra tôm giống bằng cảm quan trên, hiện nay người nuôi sẽ kiểm tra bệnh trên tôm giống trước khi đưa về ao nuôi. Đảm bảo tôm giống sạch bệnh. Xét nghiệm PCR để kiểm tra các bệnh trên tôm giống, điển hình như: bệnh đốm trắng (WSSV), bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND/EMS), bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và cơ quan biểu mô (IHHNV), bệnh Taura (TSV), bệnh hoại tử cơ (IMNV), và bệnh phân trắng.
Việc kiểm tra tôm giống kỹ lưỡng bằng cảm quan theo 6 tiêu chí quan trọng là bước nền tảng quyết định thành công của vụ nuôi. Ngoài ra, bà con nuôi tôm cần kết hợp thêm các phương pháp kiểm tra tôm giống như xét nghiệm PCR để đảm bảo chất lượng tôm giống. Tôm giống chất lượng cao sẽ giúp tăng tỷ lệ sống, giảm rủi ro dịch bệnh và tối ưu chi phí đầu tư. Liên hệ BIOGENCY qua hotline 0909 538 514 để được hỗ trợ chi tiết và chuyên sâu.
>>> Xem thêm: Phân biệt: Tôm giống sạch bệnh (SPF) và tôm giống kháng bệnh (SPR)
