Trong bối cảnh hiện nay, mô hình kinh tế tuần hoàn đang nổi lên như một giải pháp quan trọng để xây dựng nền kinh tế bền vững. Khác với mô hình kinh tế tuyến tính truyền thống, kinh tế tuần hoàn hướng tới việc tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm thiểu chất thải thông qua các nguyên tắc tái sử dụng, tái chế và tái tạo. Bạn hãy cùng BIOGENCY khám phá về kinh tế tuần hoàn ngay!
Kinh tế tuần hoàn là gì?
Kinh tế tuần hoàn là một mô hình phát triển kinh tế nhằm giảm thiểu chất thải và tối ưu hóa việc khai thác tài nguyên. Mô hình này tập trung vào việc kéo dài vòng đời của sản phẩm, linh kiện và nguyên vật liệu, đồng thời đảm bảo chúng được sử dụng ở mức tối đa trong suốt thời gian lâu dài nhất có thể. Mô hình này dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: thiết kế để loại bỏ chất thải và ô nhiễm, duy trì sản phẩm và vật liệu được sử dụng, và tái tạo các hệ thống tự nhiên.
Khác biệt cơ bản giữa kinh tế tuần hoàn và kinh tế tuyến tính nằm ở cách tiếp cận với chu trình sống của sản phẩm. Trong khi mô hình tuyến tính kết thúc bằng việc vứt bỏ sau khi sử dụng, kinh tế tuần hoàn tạo ra những vòng lặp khép kín, nơi chất thải của quy trình này trở thành đầu vào cho quy trình khác.
Theo Ellen MacArthur Foundation, mô hình này có thể mang lại lợi ích kinh tế lên tới 1.8 nghìn tỷ USD cho châu Âu vào năm 2030. Việc áp dụng kinh tế tuần hoàn không chỉ là xu hướng mà đã trở thành nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh tài nguyên hữu hạn và áp lực môi trường ngày càng tăng cao.
Những nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế tuần hoàn
Để hiểu rõ cách thức hoạt động của kinh tế tuần hoàn, chúng ta cần nắm vững năm nguyên tắc cơ bản tạo nên nền tảng của mô hình này.
Tái sử dụng các thành phần
Nguyên tắc tái sử dụng là trụ cột đầu tiên của kinh tế tuần hoàn, tập trung vào việc kéo dài tuổi thọ của sản phẩm và vật liệu thông qua các phương pháp sửa chữa, tân trang và tái chế. Thay vì vứt bỏ khi sản phẩm hết hạn sử dụng, mô hình này khuyến khích việc tìm kiếm những cách thức mới để duy trì giá trị sử dụng.
Các doanh nghiệp công nghệ như Apple và Dell đã phát triển các chương trình thu hồi thiết bị cũ để tái chế kim loại quý hiếm. Theo nghiên cứu của Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam, việc tái sử dụng vật liệu xây dựng có thể giảm tới 30% chi phí nguyên vật liệu và 40% lượng chất thải xây dựng.
Tăng sự đa dạng để linh động trước mọi tác động
Đa dạng hóa trong kinh tế tuần hoàn không chỉ đơn thuần là việc tạo ra nhiều sản phẩm khác nhau, mà còn là việc xây dựng một hệ sinh thái kinh doanh có khả năng thích ứng cao với những biến động của thị trường và môi trường. Nguyên tắc này được thể hiện qua việc phát triển nhiều kênh thu hồi vật liệu, đa dạng hóa nguồn cung ứng và tạo ra nhiều mô hình kinh doanh khác nhau trong cùng một hệ thống.
Sử dụng nguồn năng lượng có thể tái chế
Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo là yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững của kinh tế tuần hoàn. Việc sử dụng năng lượng từ gió, mặt trời, thủy điện và sinh khối không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính mà còn tạo ra tính độc lập về năng lượng cho các doanh nghiệp. Theo Bộ Công Thương, đến năm 2025, Việt Nam dự kiến sẽ có thể sản xuất 15-20% tổng lượng điện từ các nguồn tái tạo.
Tư duy về mối quan hệ trong hệ thống
Kinh tế tuần hoàn đòi hỏi một cách tư duy hệ thống, nơi mọi thành phần đều có mối liên kết chặt chẽ và tương tác qua lại. Thay vì tư duy tuyến tính từng bước một, mô hình này yêu cầu nhìn nhận toàn cảnh và hiểu rõ cách mỗi quy trình ảnh hưởng đến các quy trình khác.
Ứng dụng nền tảng sinh học
Nguyên tắc cuối cùng tập trung vào việc học hỏi và áp dụng các quy luật tự nhiên vào hoạt động kinh tế. Thiên nhiên là hệ thống tuần hoàn hoàn hảo nhất, nơi không có khái niệm “chất thải”, chính vì thế mà mọi thứ đều được tái sử dụng và tái chế một cách tự nhiên.
Những lợi ích của nền kinh tế tuần hoàn
Việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn mang lại những lợi ích đa chiều, từ môi trường, kinh tế đến xã hội.
Giảm phát thải khí nhà kính
Một trong những lợi ích quan trọng nhất của kinh tế tuần hoàn là khả năng giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính. Theo nghiên cứu của Ellen MacArthur Foundation, việc áp dụng các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn trong năm ngành công nghiệp chính có thể giảm tới 9.3 tỷ tấn CO2 equivalent vào năm 2050.
Việc giảm phát thải đạt được thông qua việc giảm nhu cầu sản xuất mới, tối ưu hóa quá trình vận chuyển và chuyển đổi sang năng lượng tái tạo. Công ty Philips đã chứng minh hiệu quả này thông qua mô hình “ánh sáng như một dịch vụ”, giúp giảm 50% lượng khí thải carbon so với mô hình bán truyền thống.
Giảm sử dụng quá mức nguồn năng lượng không tái tạo
Kinh tế tuần hoàn góp phần quan trọng trong việc giảm áp lực lên các nguồn tài nguyên thiên nhiên hữu hạn. Thống kê cho thấy con người đang sử dụng tài nguyên với tốc độ nhanh hơn 1.7 lần so với khả năng tái tạo của Trái đất. Ngành công nghiệp điện tử là một ví dụ điển hình. Việc tái chế một triệu chiếc điện thoại có thể thu hồi được 35,000 pound đồng, 772 pound bạc, 75 pound vàng và 33 pound palladium.
Đạt được mục tiêu không chất thải
Mục tiêu “Zero Waste” là một trong những đích đến cuối cùng của kinh tế tuần hoàn. San Francisco là một trong những thành phố đầu tiên đạt được tỷ lệ chuyển hướng chất thải khỏi bãi rác lên tới 80% thông qua chương trình phân loại rác nghiêm ngặt và đầu tư vào cơ sở tái chế.
Tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp
Lợi ích kinh tế của kinh tế tuần hoàn rất rõ ràng và có thể đo lường được. Nhiều nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp áp dụng mô hình này có thể tiết kiệm từ 15-25% chi phí vận hành và tăng 10-15% doanh thu thông qua các nguồn thu mới. Accenture ước tính rằng kinh tế tuần hoàn có thể tạo ra 4.5 nghìn tỷ USD lợi ích kinh tế toàn cầu vào năm 2030. Unilever đã tiết kiệm được hơn 1 tỷ EUR trong 10 năm qua thông qua các sáng kiến bền vững.
Tạo thêm cơ hội việc làm
Kinh tế tuần hoàn không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới. Theo ước tính của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), việc chuyển đổi sang kinh tế xanh và tuần hoàn có thể tạo ra 24 triệu việc làm mới trên toàn thế giới vào năm 2030. Tại Việt Nam, theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, ngành tái chế đang tạo việc làm cho khoảng 500,000 lao động, chủ yếu trong các hoạt động thu gom, phân loại và xử lý sơ bộ.
Kinh tế tuần hoàn không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện tại. Mô hình này cung cấp một lộ trình rõ ràng để các doanh nghiệp và quốc gia có thể phát triển bền vững, vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa bảo vệ môi trường và tạo ra giá trị xã hội. Nếu bạn còn thắc mắc, hãy liên hệ ngay với BIOGENCY qua hotline 0909 538 514 để có thêm thông tin chi tiết.
>>> Xem thêm: Mối liên hệ giữa kinh tế tuần hoàn và kinh tế xanh
