Khử carbon (Decarbonisation) là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng và cam kết Net Zero 2050 của các quốc gia trên thế giới. Quá trình này không chỉ đơn thuần là giảm phát thải CO2 mà còn bao gồm việc chuyển đổi toàn diện hệ thống năng lượng, thay đổi quy trình sản xuất và lối sống của con người. Nội dung dưới đây, BIOGENCY sẽ giới thiệu đến bạn những thông tin quan trọng.
Khử carbon là gì?
Khử carbon (Decarbonisation) là hoạt động giúp loại bỏ hoàn toàn hoặc một phần khí Carbon Dioxide (CO2) trong khí quyển. Quá trình này liên quan đến việc giảm thiểu phát thải CO2 do các hoạt động của con người, nhất là trong lĩnh vực năng lượng và sản xuất công nghiệp.
Trong cuộc sống hàng ngày, khi một số nhiên liệu hóa thạch được sử dụng và đốt cháy, khí nhà kính CO2 sẽ bị giải phóng vào bầu khí quyển. Điều này sẽ làm trầm trọng thêm hiệu ứng nhà kính và khiến khí hậu tiếp tục nóng lên. Theo nhận định từ các chuyên gia, khi nhiệt độ toàn cầu vượt mốc 1,5 độ C, những tác động tiêu cực do biến đổi khí hậu sẽ trở nên khó kiểm soát.
Chính vì vậy, việc xây dựng một chiến lược giảm phát thải carbon là điều cấp thiết để ứng phó với tình trạng ấm lên toàn cầu. Đây cũng là lý do Hiệp định Paris năm 2015 đặt ra mục tiêu giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, thông qua cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.
Các chiến lược khử carbon là quá trình chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch hoặc ít phát thải, cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng, tối ưu hóa quy trình xử lý cũng như loại bỏ và lưu trữ carbon. Những chiến lược này khác nhau giữa các ngành và có thể kết hợp với nhau để tạo ra hiệu quả tối đa.
Các ví dụ về khử carbon
Quá trình khử carbon có thể được triển khai ở nhiều quy mô và bối cảnh khác nhau, từ các hộ gia đình đến toàn bộ thành phố. Mỗi cấp độ đều có những phương pháp và thách thức riêng trong việc thực hiện mục tiêu giảm phát thải carbon.
Khử carbon trong hộ gia đình
Hộ gia đình có thể thực hiện khử carbon thông qua nhiều biện pháp thiết thực. Cải thiện thiết kế ánh sáng, thông gió và cách nhiệt là những bước đầu tiên quan trọng. Sử dụng thiết bị và đồ dùng điện tiết kiệm năng lượng, lắp đặt máy nước nóng năng lượng mặt trời hay hệ thống điện mặt trời cũng góp phần đáng kể vào việc giảm phát thải.
Các ngôi nhà tiết kiệm năng lượng mang lại lợi ích kép: vừa giảm phát thải carbon vừa tiết kiệm chi phí điện cho gia đình. Tuy nhiên, chi phí đầu tư ban đầu có thể không khả thi về mặt tài chính với nhiều hộ gia đình. Nhận thức được điều này, nhiều chính phủ đã phát triển các chương trình hỗ trợ, như Chương trình Hỗ trợ Cách nhiệt của Bộ Năng lượng Mỹ, giúp các hộ gia đình thu nhập thấp cải thiện hiệu quả năng lượng.
Khử carbon trong các tòa nhà thương mại
Các tòa nhà thương mại, đặc biệt là những công trình cũ, thường có mức phát thải carbon cao và tiềm năng khử carbon lớn. Các biện pháp hiệu quả bao gồm cải tạo năng lượng như nâng cấp khả năng cách nhiệt, lắp đặt hệ thống năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng có thể sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, tối ưu hóa hệ thống quản lý nước và chất thải cũng đóng góp quan trọng.
Canada là ví dụ điển hình về cách một chính phủ hỗ trợ khử carbon trong hạ tầng. Nước này cam kết 150 triệu USD cho Chiến lược Tòa nhà Xanh nhằm tạo ra các tòa nhà thân thiện với khí hậu hơn.
Khử carbon trong doanh nghiệp
Doanh nghiệp có thể thực hiện khử carbon thông qua nhiều cách tiếp cận toàn diện. Giảm lượng nhân viên đi lại, cải thiện hiệu quả hoạt động và xác minh tiến độ từ các công ty kiểm toán độc lập là những bước quan trọng.
Công ty hóa chất Indorama Ventures (Thái Lan) là ví dụ điển hình với chiến lược khử carbon đa dạng. Đơn vị sử dụng nguyên liệu tái chế và sinh học, đồng thời liên kết với đơn vị thứ ba để tìm hiểu dữ liệu phát thải hàng năm theo yêu cầu của ISO 14064-1 và ISO 14064-3, kết hợp sử dụng năng lượng tái tạo tại chỗ và mua từ bên ngoài.
Khử carbon trong thành phố
Đối với các thành phố, khử carbon là một trong ba bước quan trọng để xây dựng các đô thị không phát thải carbon. Các hành động như ban hành quy định, giám sát, đánh giá và nâng cao nhận thức là những yếu tố chính cho quá trình khử carbon đô thị.
Chương trình Hành động Khí hậu của Santa Cruz (California, Mỹ) là ví dụ thành công, hướng đến giảm 30% lượng phát thải khí nhà kính trong cộng đồng vào năm 2020 và 80% vào năm 2050 so với mức năm 1990. Đến 2020, thành phố này đã đạt mục tiêu và đang trên đà thực hiện các mục tiêu dài hạn.
Tiềm năng và thách thức trong quá trình khử carbon
Mặc dù khử carbon mang lại nhiều cơ hội, nhưng quá trình này cũng đối mặt với những thách thức đáng kể cần được giải quyết một cách toàn diện và bài bản.
Tiềm năng từ các ngành dễ ứng dụng khử carbon
Ba lĩnh vực có tiềm năng khử carbon hàng đầu là công nghiệp, tòa nhà và giao thông vận tải. Trong công nghiệp, hai phần ba lượng phát thải đến từ việc tiêu thụ năng lượng. Phần lớn lượng phát thải này có thể giảm thiểu thông qua điều chỉnh quy trình sản xuất, sử dụng điện tái tạo và các công nghệ phát thải carbon thấp.
Lĩnh vực tòa nhà cũng có tiềm năng lớn, đặc biệt với các công trình cũ thường có mức phát thải cao. Lĩnh vực giao thông vận tải có thể giảm phát thải mạnh bằng cách giảm lưu lượng giao thông, rút ngắn khoảng cách di chuyển, tuân thủ giới hạn phát thải và chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang xe điện.
Thách thức trong quá trình khử carbon
Quá trình khử carbon đối mặt với nhiều thách thức cơ bản. Chi phí đầu tư ban đầu lớn có thể khiến các nhà quản lý ưu tiên nguồn tài chính cho các lĩnh vực khác có tiềm năng lợi nhuận rõ ràng hơn. Chi phí cho công nghệ mới và nghiên cứu phát triển cũng có thể khiến những thay đổi cần thiết trở nên khó tiếp cận đối với các doanh nghiệp thiếu nguồn lực.
Theo khảo sát của McKinsey & Company, 40% doanh nghiệp kỳ vọng các chương trình bền vững sẽ mang lại giá trị trong vòng 5 năm tới. Báo cáo của Deloitte cho thấy 79% giám đốc điều hành tin rằng thế giới đang ở “bước ngoặt” trong việc đối phó với biến đổi khí hậu.
Sự bảo vệ và phản đối từ ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch có thể ảnh hưởng đến vấn đề pháp lý tại một số khu vực nhất định. Các nhà quản lý cũng phải cân bằng giữa các phương án thúc đẩy bền vững.
Khử carbon đã trở thành giải pháp then chốt không thể thiếu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Mặc dù còn nhiều thách thức về chi phí, công nghệ và chính sách, tiềm năng từ các ngành công nghiệp, tòa nhà và giao thông vận tải cho thấy tương lai khả quan. Việc thực hiện thành công các chiến lược khử carbon đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng.
Nguồn tham khảo: Báo VnExpress
>>> Xem thêm: 2 loại hàng hóa trên thị trường Carbon tại Việt Nam
