Vi khuẩn Streptococus sp là nguyên nhân gây bệnh liên cầu khuẩn trên cá rô phi. Bệnh thường xuất hiện nhiều vào mùa nóng với tỷ lệ chết cá cao, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Bài viết này, bà con cùng BIOGENCY tìm hiểu về vi khuẩn Streptococus sp và hướng dẫn phòng ngừa bệnh trên cá rô phi.
Thông tin về vi khuẩn Streptococus sp
Streptococus sp là vi khuẩn thuộc họ Streptococcaceae, là vi khuẩn Gram dương, hình cầu,có đường kính 0,5-1mm, thường dính với nhau thành hình chuỗi, còn được gọi là liên cầu khuẩn. Vi khuẩn Streptococus sp thường làm tổn thương hệ thần kinh trung ương của các loài cá, thường gặp nhất là ở cá rô phi với tỷ lệ tử vong cao từ 60-100%, gây thiệt hại lớn cho bà con nuôi.
Thông tin khoa học về vi khuẩn Streptococus sp:
- Giới (Regnum): Bacteria
- Ngành (Phylum): Firmicutes
- Lớp (Class): Bacilli
- Bộ (Ordo): Lactobacillales
- Họ (Familia): Streptococcaceae
- Chi (Genus): Streptococcus Rosenbach, 1884
Dấu hiệu nhận biết bệnh do vi khuẩn Streptococus sp. trên cá rô phi
Vi khuẩn Streptococus sp tấn công cá rô phi ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến nhất vẫn là cá dưới 5 tháng tuổi. Vi khuẩn sẽ theo đường tiêu hoá vào thức ăn hoặc qua vết thương ngoài da đi vào cơ thể, thời gian ủ bệnh từ 2-3 ngày hoặc 7 ngày tuỳ số lượng vi khuẩn, độc lực và sức đề kháng của cá.
Khi cá rô phi nhiễm vi khuẩn Streptococus sp sẽ có các dấu hiệu sau:
- Cá yếu dần, bơi lờ đờ trên tầng mặt, một số nặng sẽ bơi nghiêng mình, quay tròn sau đó tử vong
- Quan sát thân thấy sẫm màu, mắt lồi, xuất huyết ở mắt và gốc vây, hậu môn và một số nơi trên cơ thể, có những nốt đỏ ở vùng da, xuất huyết đối xứng 2 bên vây lưng, tuột vảy.
- Quan sát cơ quan nội tạng thấy xoang bụng chướng có dịch đặc, túi mật sưng sẫm, lá lách sưng xuất huyết, gan tái, thận sưng viêm.
- Khi bệnh ghép với nấm sẽ làm cho bệnh nặng thêm, xuất hiện nhiều biểu hiện tệ hơn.
Cách phòng, trị bệnh do vi khuẩn Streptococus sp trên cá rô phi
Vi khuẩn Streptococus sp tấn công cá rô phi ở những tháng có nhiệt độ cao (tháng 3-5), khi môi trường không thuận lợi (nhiều khí độc tích tụ, ao bẩn hàm lượng chất hữu cơ cao,…). Các ao nuôi mật độ cao sẽ tạo điều kiện cho các tác nhân cơ hội xâm nhập khiến bệnh càng trở nên nghiêm trọng.
Dưới đây là hướng dẫn phòng, trị bệnh do vi khuẩn Streptococus sp gây ra trên cá rô phi.
Cách phòng bệnh
Thực tế cho thấy nhiều thất bại trong việc sử dụng vắc xin phòng bệnh Streptococus sp. Để phòng bệnh do vi khuẩn Streptococus sp bà con cần tuân thủ quy trình cải tạo ao chặt chẽ, quản lý môi trường nước, thức ăn cho cá trong quá trình nuôi. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể.
Cải tạo ao
Đây là khâu cực kỳ quan trọng, bà con sau mỗi vụ nuôi cần tuân thủ quy trình cải tạo ao nghiêm ngặt với các bước cơ bản sau:
- Tháo cạn nước, vét bớt bùn chỉ để lại mức 10-15 cm.
- Bón vôi đều khắp ao với lượng 10-15 kg/100 m2.
- Phơi đáy ao khô trong 7-10 ngày.
- Tẩy trùng và vệ sinh trại cá, các dụng cụ nuôi ngâm trong dung dịch Forrmalin 1% hoặc trong 100g Chlorine/1 lít trong 30 phút đến 1 giờ.
- Nguồn nước cấp cần phải sạch, được xử lý kỹ qua lưới lọc nhuyễn trước khi cấp vào ao
- Cấp nước vào ao nuôi đạt mức 50-60 cm.
- Gây màu nước cho ao nuôi trước khi thả giống.
- Trước khi thả cá cần tắm cá trong dung dịch muối NaCl với nồng độ 2-3% trong 7-10 phút.
- Chọn giống khỏe, cùng cỡ ở vùng không xảy ra dịch bệnh, loại bỏ cá yếu, thả cá với mật độ hợp lý
Quản lý chất lượng nước ao
Trong quá trình nuôi, bà con cần kiểm soát tốt môi trường ao, tránh để cá bị stress hay nhiễm khí độc, giảm sức đề kháng, tạo cơ hội cho vi khuẩn tấn công.
Định kỳ mỗi 2-3 tuần, sử dụng vôi bột pha với nước để tét đều cho ao nuôi với lượng 2-3 kg/100 m3.
- Thay nước định kỳ hàng tháng với tỷ lệ thay khoảng 30-50% lượng nước trong ao.
- Sử dụng máy phun mưa hoặc máy quạt nước để tạo oxy cho ao nuôi.
- Trong tháng 6 và 7 hàng năm, thường xuất hiện bệnh liên cầu khuẩn trên cá rô phi, do đó cần sử dụng BKC (Benzalkonium chloride) hoặc TCCA (Trichloroisocyanuric acid) tét đều khắp ao một lần/tháng để tiêu diệt vi khuẩn.
- Có thể nuôi ghép cá diếc biển để chúng vệ sinh ao lồng
- Sử dụng các chế phẩm sinh học để duy trì chất lượng nước ổn định, cải tạo đáy ao và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại.
Bà con tham khảo chế phẩm sinh học Microbe-Lift AQUA SA. Sản phẩm chứa các chủng vi sinh hoạt tính mạnh giúp gia tăng phân huỷ lớp bùn đáy ao nhanh chóng, bao gồm các chất khó phân huỷ, từ đó giảm phát sinh khí độc trong ao, hạn chế nguy cơ cá bị tấn công bởi vi khuẩn, khí độc làm cá căng thẳng. Bên cạnh đó, sản phẩm cũng giúp bà con giảm chi phí thay nước, nạo vét đáy áo đáng kể sau vụ nuôi.
Kiểm soát thức ăn
Cá rô phi tiêu hoá cacbon hydrat tốt hơn cá chép, cá trê phi, do đó bà con nên cung cấp nhiều loại cacbon hydrat và lipit có tác dụng tăng hiệu quả của protein trong chế độ ăn. Bột cá vẫn là nguồn protein chủ yếu, ngoài ra bà con có thể dùng thịt gia cầm, bột tôm, nhuyễn thể, đậu nành, lạc,… Lưu ý thức ăn cần kiểm soát nguồn gốc và chất lượng, không dùng thức ăn ôi thiu, nấm mốc.
- Cung cấp cho cá khẩu phần ăn đúng tỷ lệ 4-6% trọng lượng cá, và sau đó giảm dần theo từng tháng.
- Thức ăn công nghiệp phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, không nhiễm nấm Salmonella, Aspergillus flavus, không chứa Aflatoxin, và không có các loại kháng sinh hay hóa chất bị cấm sử dụng.
- Bổ sung vitamin C định kỳ để tăng cường sức đề kháng cho cá.
- Thường xuyên quan sát mức nước trong ao để điều chỉnh cho đủ theo quy định.
- Khi cá đạt trọng lượng 300g/con, cần duy trì lượng oxy hòa tan >3 mg/l.
- Theo dõi thời tiết và hoạt động của cá để điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp.
Cách trị bệnh
Để trị bệnh do vi khuẩn Streptococus sp gây ra, bà con có thể sử dụng hoá dược nhưng nên kết hợp với một số phương pháp phòng bệnh kể trên để tăng cường hiệu quả của hoá dược trị bệnh. Đồng thời áp dụng phác đồ điều trị sau:
- Giảm cho ăn: Bà con cần giảm 1 phần hoặc thậm chí ngừng cho cá ăn một thời gian để kiểm soát và giảm tỷ lệ tử vong.
- Giảm mật độ nuôi: Giảm mật độ giúp tăng lượng DO, giảm căng thẳng cho cá và nguy cơ lây lan bệnh.
- Giảm nhiệt độ nước: Nhiệt độ làm tăng sự căng thẳng cho cá và là điều kiện để vi khuẩn phát triển, do đó bà con cần giảm nhiệt độ nước. Với ao nuôi tuần hoàn nước có thể điều chỉnh hạ thấp nhiệt độ nước. Với ao nhỏ lẻ bà con sử dụng lưới che nắng vào ban ngày, ban đêm sử dụng quạt để giảm nhiệt độ nước và tăng oxy.
- Điều trị bằng kháng sinh: Cung cấp cho cá kháng sinh Doxycycline (100%) với liều lượng 4g/100kg cá, liên tục trong 5 ngày và kết hợp với Vitamin C 2-4 g/100kg cá. Đồng thời, xử lý môi trường bằng TCCA hoặc BKC theo hướng dẫn. Hòa tan kháng sinh và Vitamin C vào nước, sau đó tẩm đều lên thức ăn công nghiệp và cho cá ăn khi thức ăn đã ráo.
Lưu ý: Kháng sinh chỉ điều trị bệnh ở giai đoạn mới bị, khi dùng bà con chú ý liều lượng tránh tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn, tồn dư kháng sinh còn lại trong thịt cá.
Trên đây là những chia sẻ về vi khuẩn Streptococus sp gây bệnh trên cá rô phi cũng như hướng dẫn phòng ngừa. Nếu quan tâm đến giải pháp nuôi trồng thuỷ sản cùng men vi sinh, bà con vui lòng liên hệ BIOGENCY qua Hotline 0909 538 514
>>> Xem thêm: Những bệnh thường gặp trên cá rô phi
