Xanh hóa ngành nuôi tôm đang trở thành xu hướng tất yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các yêu cầu khắt khe từ thị trường xuất khẩu. Việc chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng mới như điện mặt trời, điện gió sẽ giúp giảm áp lực lên lưới điện quốc gia và nâng cao giá trị sản phẩm. Qua bài viết này, BIOGENCY sẽ giới thiệu đến bà con hướng giải quyết bài toán năng lượng này nhé.
Bài toán năng lượng – Lực cản đáng lo cho người nuôi tôm
Sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành tôm Việt Nam theo hướng công nghệ cao đang mở ra nhiều cơ hội, nhưng đồng thời cũng kéo theo nhiều thách thức lớn. Hiện nay, các trại nuôi ngày càng phụ thuộc vào hệ thống thiết bị vận hành bằng điện như quạt nước, sục khí, cảm biến giám sát môi trường.
Theo thống kê của IEA và World Bank, Việt Nam đang dẫn đầu thế giới về mức tiêu thụ và chi phí điện năng cho mỗi tấn tôm. Mức tiêu thụ có thể lên tới 12,5 MWh/tấn, trong khi chi phí dao động từ 630 đến hơn 1.100 USD. Đây là một con số đáng báo động khi biên lợi nhuận ngày càng bị siết chặt.
Thực tế, tốc độ mở rộng mô hình nuôi tôm công nghệ cao tăng nhanh, nhưng hạ tầng điện lại chưa theo kịp. Nhiều khu nuôi vẫn sử dụng điện một pha nông thôn và không đủ tải cho thiết bị công nghiệp. Đặc biệt vào mùa nắng nóng, khi nhu cầu vận hành thiết bị gần như 24/7 để duy trì chất lượng nước.
Không ít hộ nuôi chưa có giải pháp thay thế như pin lưu trữ hay máy phát dự phòng, dẫn đến rủi ro ngừng vận hành nếu mất điện. Tại các vùng trọng điểm như Sóc Trăng, Bạc Liêu, nhiều chủ trại cho biết điện đang chiếm tới 20–30% chi phí sản xuất. Đây là tỉ lệ khó kiểm soát nếu không có giải pháp năng lượng bền vững.
Mở lối xanh hóa ngành nuôi tôm từ năng lượng tái tạo
Trước áp lực giá điện không ngừng tăng cùng với các quy định ngày càng khắt khe về môi trường từ thị trường trong và ngoài nước, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh hóa ngành nuôi tôm. Việc ứng dụng các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió không chỉ giúp giảm chi phí vận hành mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải, bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị sản phẩm.
Nhiều mô hình xanh hóa ngành nuôi tôm đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. “Trước kia, mỗi tháng tôi phải trả hơn 20 triệu đồng tiền điện, nhưng sau khi lắp hệ thống điện mặt trời trên mái ao, chi phí giảm gần một nửa. Ban ngày gần như sử dụng hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời,” ông Trần Minh Hòa, một hộ nuôi tôm tại huyện Hòa Bình (Bạc Liêu) chia sẻ.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, xanh hóa ngành nuôi tôm bằng cách dùng năng lượng sạch còn giúp người nuôi tôm từng bước đáp ứng các yêu cầu của xu thế thị trường “xanh”. Những trại nuôi đầu tư vào giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải sẽ có cơ hội tiếp cận sâu hơn vào các thị trường khó tính như EU, Mỹ hay Nhật Bản.
Tích hợp quản lý thông minh để tối ưu hóa nguồn năng lượng
Trong bối cảnh giá điện tăng cao và nguồn cung điện không ổn định tại nhiều khu vực nuôi tôm trọng điểm, bài toán đặt ra cho người nuôi không chỉ là “có điện” mà là “dùng điện như thế nào cho hiệu quả”. Nhiều mô hình nuôi truyền thống vẫn đang vận hành thiết bị theo giờ cố định, bất kể điều kiện môi trường ao hay nhu cầu thực tế của tôm. Việc vận hành liên tục như vậy không chỉ làm tăng chi phí mà còn gây lãng phí 20–35% lượng điện tiêu thụ, đặc biệt vào các thời điểm tôm ít hoạt động hoặc môi trường ổn định.
Hiện nay, xu hướng số hóa và tự động hóa trong nuôi tôm đang mở ra một hướng đi mới. Thông qua việc tích hợp cảm biến, hệ thống IoT và trí tuệ nhân tạo (AI), người nuôi có thể kiểm soát toàn bộ quy trình vận hành dựa trên dữ liệu thực.
Ví dụ, cảm biến oxy hòa tan có thể kích hoạt hoặc tạm ngưng thiết bị sục khí một cách tự động khi không cần thiết, từ đó tiết kiệm đáng kể chi phí điện. Ngoài ra, AI cũng có khả năng phân tích dữ liệu để đề xuất lịch trình vận hành tối ưu, phù hợp với chu kỳ sinh học của tôm và điều kiện khí hậu theo thời gian thực.
Cùng với đó, việc quản lý ao nuôi từ xa qua smartphone hoặc máy tính bảng cũng giúp người nuôi kiểm soát hệ thống quạt nước, ánh sáng và camera giám sát mà không cần trực tiếp có mặt tại trại. Điều này không chỉ tiết kiệm nhân công mà còn giảm áp lực vận hành, đồng thời tối ưu hóa nguồn năng lượng sử dụng.
Ổn định nguồn cung năng lượng với điện mặt trời và BESS
Tại nhiều vùng nuôi tôm ven biển như Bạc Liêu, Cà Mau hay Sóc Trăng, hệ thống điện lưới hiện tại vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho các mô hình nuôi công nghệ cao. Với mức tiêu thụ trung bình từ 1.500 – 2.000 kWh cho mỗi ha ao/vụ, việc duy trì thiết bị 24/7 trong suốt mùa vụ trở thành một gánh nặng lớn. Nhiều trại nuôi thường xuyên gặp phải tình trạng mất điện đêm, điện yếu khiến hệ thống sục khí dừng hoạt động đột ngột. Hậu quả là tôm thiếu oxy, dễ sốc môi trường và chết hàng loạt.
Trong bối cảnh đó, mô hình kết hợp điện mặt trời và hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) đang nổi lên như một giải pháp khả thi, giúp người nuôi tự chủ nguồn điện, giảm phụ thuộc vào lưới điện quốc gia. Khác với điện mặt trời truyền thống chỉ sử dụng ban ngày, mô hình tích hợp BESS cho phép lưu trữ năng lượng dư thừa vào pin và sử dụng vào ban đêm hoặc khi có sự cố mất điện.
Theo TS. Nguyễn Ánh Phương – CEO của Tona Syntegra Solar, mô hình Solar + BESS không chỉ đảm bảo vận hành liên tục các thiết bị trọng yếu như máy sục khí, bơm lọc mà còn giúp người nuôi tiết kiệm tới 35% chi phí điện năng. Đồng thời, phương pháp này cũng nâng cao khả năng chống chịu với rủi ro khí hậu và thời tiết cực đoan.
Nguồn: Tạp chí Người Nuôi Tôm
Bài viết đã giới thiệu đến bà con những định hướng và giải pháp thiết thực trong quá trình xanh hóa ngành nuôi tôm. Hy vọng rằng, với những thông tin trên, người nuôi sẽ có thêm cơ sở để từng bước chuyển đổi mô hình nuôi theo hướng bền vững và hiệu quả hơn.
>>> Xem thêm:Giá trị của tôm Việt và và những thị trường xuất khẩu tiềm năng
