Trí tuệ nhân tạo đang mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cuộc sống, giúp công việc hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian và hỗ trợ con người giải quyết nhiều vấn đề phức tạp. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển bùng nổ của công nghệ AI cũng kéo theo một số tác động tiêu cực nghiêm trọng đến môi trường. Cùng BIOGENCY tìm hiểu qua bài viết bên dưới nhé!
AI (Trí tuệ nhân tạo) có gây ô nhiễm môi trường không?
Câu trả lời là CÓ. Công nghệ trí tuệ nhân tạo (hay còn gọi là AI) không chỉ mở ra nhiều cơ hội đổi mới mà còn đi kèm với một số thách thức đối với môi trường, như tiêu tốn nhiều tài nguyên, tạo ra khí thải, rác thải điện tử và làm tăng nguy cơ ô nhiễm.
AI góp phần đáng kể trong phát thải khí nhà kính
Theo các thống kê gần đây, trí tuệ nhân tạo đang góp phần không nhỏ vào lượng khí nhà kính toàn cầu. Chẳng hạn, quá trình huấn luyện mô hình GPT-3 được ước tính tạo ra khoảng 552 tấn CO2. Con số này tương đương với lượng phát thải của khoảng 120 chiếc ô tô hoạt động trong suốt một năm. Đáng lo ngại hơn, mô hình GPT-4 tạo ra lượng phát thải cao hơn nhiều, từ 2.760 đến 5.520 tấn CO2, tương ứng với mức phát thải của khoảng 600 đến 1.200 xe hơi mỗi năm.
Để dễ hình dung, một chuyến bay khứ hồi giữa New York và London chỉ thải ra khoảng 1 tấn CO2. Nhiều mô hình trí tuệ nhân tạo khác cũng gây ra lượng phát thải đáng kể, tùy thuộc vào độ phức tạp và thời gian đào tạo. Ngoài ra, việc sản xuất các phần cứng như GPU (bộ xử lý đồ họa) hay TPU (đơn vị xử lý Tensor) cũng đóng góp không nhỏ vào phát thải khí nhà kính, do phụ thuộc vào quá trình khai thác và tinh chế các nguyên liệu quý hiếm như Silicon, Germani, Gallium Arsenide cùng nhiều kim loại hiếm khác.
AI tiêu thụ rất nhiều năng lượng
Huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo – đặc biệt là các hệ thống ngôn ngữ lớn như GPT, BERT hay các mô hình xử lý hình ảnh – đòi hỏi khối lượng tính toán khổng lồ và tiêu tốn nhiều năng lượng. Theo một số nghiên cứu, việc huấn luyện GPT-3 đã tiêu tốn khoảng 1.287 megawatt-giờ (MWh) điện. Trong khi GPT-4 cần từ 6.435 đến 12.870 MWh, tương đương mức tiêu thụ điện hàng năm của khoảng 600 đến 1.200 hộ gia đình tại Hoa Kỳ.
Ngoài ra, theo số liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), mỗi truy vấn gửi đến ChatGPT tiêu tốn khoảng 2,9Wh điện. Đáng chú ý, để xử lý từ 10 đến 50 lượt truy vấn, hệ thống có thể sử dụng tới 500ml nước cho mục đích làm mát trung tâm dữ liệu. Với GPT-4, mức tiêu thụ nước còn tăng cao hơn, tạo thêm áp lực lên các nguồn nước vốn đã hạn chế tại nhiều khu vực trên thế giới.
AI làm tăng đáng kể lượng rác thải điện tử
Công nghệ trí tuệ nhân tạo đang góp phần gia tăng đáng kể lượng rác thải điện tử trên toàn cầu thông qua các phần cứng chuyên dụng, thiết bị tiêu dùng và cơ sở hạ tầng dữ liệu. Các thiết bị điện tử sử dụng trong AI thường hoạt động ở cường độ cao, dẫn đến hao mòn nhanh và giảm tuổi thọ. Việc sử dụng liên tục để đào tạo và chạy các mô hình AI lớn làm tăng tốc độ xuống cấp của phần cứng và khiến chúng nhanh chóng trở thành rác thải.
AI gây tổn hại hệ sinh thái tự nhiên
Bên cạnh những tác động về năng lượng và khí thải, các ứng dụng trí tuệ nhân tạo còn gây ra những ảnh hưởng tiêu cực, gây suy giảm đa dạng sinh học. Việc xây dựng và mở rộng các trung tâm dữ liệu phục vụ cho hoạt động của các hệ thống AI thường đòi hỏi diện tích lớn. Điều này có thể dẫn đến việc xâm lấn hoặc phá hủy các môi trường sống tự nhiên, ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh tồn của nhiều loài động, thực vật bản địa.
Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường do AI
Để giảm thiểu tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo đến môi trường, cần có sự kết hợp giữa thiết kế sản phẩm bền vững, chính sách quản lý hiệu quả và nâng cao nhận thức cộng đồng. Dưới đây là các giải pháp đồng bộ cần được thực hiện ngay lập tức.
Sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất và ứng dụng AI
Ngành sản xuất và ứng dụng trí tuệ nhân tạo cần nhanh chóng chuyển đổi sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, địa nhiệt, sinh khối, Hydro và năng lượng biển. Bên cạnh đó, các nhà phát triển phần cứng và phần mềm AI cần tập trung cải tiến công nghệ để nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng.
Thiết kế phần cứng với vật liệu thân thiện, tuổi thọ cao hơn
Để giảm thiểu rác thải điện tử từ trí tuệ nhân tạo, cần thiết kế các thiết bị phần cứng có tuổi thọ cao hơn và dễ dàng nâng cấp. Sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, ít độc hại và dễ tái chế trong sản xuất. Quản lý vòng đời các sản phẩm AI, thiết kế các sản phẩm dễ dàng tháo rời và có thể tái chế. Tách và tái sử dụng các linh kiện còn giá trị từ thiết bị cũ. Khuyến khích người dùng và doanh nghiệp trả lại thiết bị cũ thông qua các chương trình thu hồi và tái chế.
Quy hoạch cơ sở hạ tầng bền vững
Quy hoạch hạ tầng bền vững trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo cần ưu tiên lựa chọn các địa điểm xây dựng trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng. Quá trình phát triển cần được tích hợp với các giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học nhằm duy trì cân bằng sinh thái.
Thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn
Chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức công nghệ cần thúc đẩy việc triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn, xem rác thải điện tử không phải là gánh nặng môi trường mà là nguồn tài nguyên quý giá có thể được tái chế và tái sử dụng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp công nghệ cũng được khuyến khích tích hợp tư duy kinh tế tuần hoàn ngay từ khâu thiết kế, sản xuất cho đến vận hành các sản phẩm AI.
Tăng cường nâng cao nhận thức về sự ảnh hưởng của AI với môi trường
Các cơ sở giáo dục, tổ chức xã hội và cơ quan truyền thông cần chủ động tăng cường hoạt động tuyên truyền, giảng dạy nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về những tác động môi trường do trí tuệ nhân tạo gây ra. Ngoài ra, chính phủ và các tổ chức quốc tế có trách nhiệm xây dựng và thực thi các chính sách khuyến khích phát triển AI theo hướng bền vững.
Trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều lợi ích thiết thực nhưng cũng gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến môi trường. Để giảm thiểu những ảnh hưởng này, các doanh nghiệp cần có sự kết hợp giữa việc thiết kế sản phẩm theo hướng bền vững, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường.
>>> Xem thêm: Quản lý chất thải là gì? Quy định chung cần biết
