Để giảm thiểu rủi ro khi nuôi tôm thẻ chân trắng bà con cần có quy trình xử lý nước nuôi tôm thẻ chân trắng hợp lý như chuẩn bị ao nuôi, xử lý đáy, khử trùng,…. Trong bài viết này, Biogency sẽ chia sẻ về cách xử lý nước ao nuôi tôm thẻ trong 3 giai đoạn một cách chi tiết nhất, hi vọng sẽ mang đến nhiều thông tin hữu ích đến bà con.
Các nội dung chính
1/ Xử lý nước ao nuôi trước khi thả tôm thẻ chân trắng
1.1 Xử lý ao lắng và chuẩn bị ao nuôi
Ở ao lắng, nước nguồn cần được đưa qua các bộ lọc để hạn chế rác thải và ngăn chặn các sinh vật tự nhiên xâm nhập. Quá trình lắng diễn ra từ 3 đến 5 ngày, lúc này các chất hữu cơ có đủ thời gian để phân hủy chất dinh dưỡng cho tảo phát triển, đồng thời giúp giảm bớt mật độ vi khuẩn gây bệnh.
Điều cần biết nữa là nếu quạt hoạt động có thể cung cấp thêm oxy hòa tan để thúc đẩy quá trình phân hủy chất hữu cơ, do đó thời gian lắng càng lâu thì hiệu suất càng xử lý hữu cơ càng cao.
1.2 Chuyển nước từ bể lắng sang ao nuôi
Ao nuôi cần được làm sạch và khử trùng trước khi bơm và thả tôm thẻ chân trắng. Đối với những ao cũ, bà con cần nạo vét, quét vôi và phơi nắng dưới đáy. Diện tích của bể lắng thường bằng khoảng 1/3 diện tích của ao. Ao lắng thường sâu hơn ao nuôi từ 0,5 – 1 m.
Nên sử dụng túi lọc hoặc vải kate trong quá trình bơm ao để loại bỏ các loại sinh vật gây hại, vật chủ trung gian gây bệnh hoặc vi sinh vật cạnh tranh,v.v. Mực nước ao nuôi lý tưởng là từ 1,3m đến 1,4m, tạo không gian đủ rộng cho tôm thẻ hoạt động và ổn định môi trường sống.
1.3 Loại bỏ tạp chất
Trong 3 ngày đầu, chạy quạt liên tục để giáp xác và trứng nở, sau đó cho thêm rotenone (rễ cây thuốc lá); saponin; hoặc có thể dùng một số hóa chất liều lượng vừa phải.
Thời gian sử dụng bột bã trà hiệu quả nhất là từ 4 giờ đến 6 giờ sáng, nếu độ mặn của ao nuôi tôm thẻ thấp hơn 10% hoặc ao có nhiều cá và giáp xác nở thì nên tăng liều lượng bã trà. Còn nếu ao nuôi có ốc và tảo đáy có thể dùng sunfat đồng (CuSO4) với liều lượng 2kg – 3kg/1000m3 nước.
1.4 Diệt khuẩn
Khoảng 2 ngày sau khi loại bỏ tạp chất, ta tiến hành khử trùng để loại bỏ mầm bệnh có trong ao. Người ta có thể sử dụng các chất diệt khuẩn như TCCA, Clo, BKC, Iốt, PVP-Idodine, thuốc tím KMnO4,… để xử lý vi khuẩn một cách hiệu quả.
Chlorine được người nuôi tôm chọn sử dụng phổ biến nhất, giá trị pH nhỏ hơn 7,5, liều lượng Clo cần xử lý khoảng 25-30ppm, có thể tăng giảm tùy theo hàm lượng hữu cơ và giá trị pH của nước.
Việc sử dụng thuốc tím và fomanđehit không ổn định có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người sử dụng. Ở những vùng có dịch bệnh hoại tử gan tụy cấp tính thì nên sử dụng liều lượng BKC là 0,3 ppm.
1.5 Bổ sung vi sinh vật
Quá trình khử trùng làm ảnh hưởng đến hệ vi sinh có lợi. Do đó nên sử dụng men vi sinh để tạo hệ vi sinh vật khỏe mạnh cho tôm và nước ao nuôi sau khi khử trùng. Dòng men vi sinh Microbe-Lift sẽ hỗ trợ cân bằng môi trường nước, phân hủy bùn đáy và chất thải hữu cơ, từ đó giúp tăng sức đề kháng cho tôm nuôi.
+ Sử dụng men vi sinh Microbe-Lift AQUA C để tạo hệ sinh thái sạch cho ao nuôi, hạn chế vi sinh vật gây bệnh và ngăn ngừa sự phát sinh của khí độc. Bà con nên sử dụng với liều lượng 100ml với 20 lít đến 50 lít nước ao, kết hợp với 3 lít mật rỉ sạch khuấy đều, sục khí mạnh liên tục 24 tiếng, liều lượng và tỉ lệ này đủ xử lý cho 1000m3 nước ao.
+ Microbe-Lift AQUA N1 là dòng men vi sinh giúp kiểm soát khí độc trong ao nuôi thủy sản. Hỗ trợ giảm nồng độ khí độc NH3, NO2, H2S trong ao nuôi.
1.6 Gây màu nước
Thực chất của việc tạo màu là kích thích sự phát triển của tảo có lợi trong ao nuôi tôm với mật độ mong muốn, phương pháp tạo màu trong ao nuôi tôm thay đổi tùy theo điều kiện môi trường. Để chuẩn hóa môi trường trước hết người dùng nên bổ sung các chất dinh dưỡng cho tảo phát triển, chẳng hạn như mật đường hoặc dolomit.
Tham khảo: Cách gây màu nước ao tôm
2/ Cách xử lý nước ao nuôi tôm thẻ khi đã thả nuôi
Trong quá trình nuôi bà con chắc chắn sẽ gặp các vấn đề ảnh hưởng, dưới đây là một số vấn đề thường gặp với nước ao nuôi tôm thẻ:
2.1 Xử lý nước ao bị đục (thường xảy ra với ao đất)
Thường ao nuôi bị đục là do các yếu tố tự nhiên gây ra chẳng hạn như mưa lâu ngày khiến đất trên bờ bị rửa trôi xuống đáy vũng làm đục, có thể do chất keo sét lơ lửng trong ao khó lắng. Nhiều khi nguyên nhân là do chất thải của tôm và sự phát triển quá mức của các sinh vật trong ao gây đục ao. Ngoài ra, hiện tượng tảo phát triển quá mức là tảo chết cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trang ao đục.
Ao đục còn do trong quá trình cải tạo ao, bà con nạo vét không triệt để hoặc đáy ao vét không sạch. Ao quá cạn và quạt nước chạy quá mạnh, đây cũng là nguyên nhân phổ biến khiến nước ao bị đục. Ngoài ra, có thể do bà con bón vôi bột kém chất lượng, gây nhiều tạp chất vào ao trước khi thả nuôi. Việc dư thừa quá nhiều thức ăn công nghiệp cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng ao nuôi bị đục.
Vậy làm cách nào để tránh tình trạng ao nuôi bị vẩn đục:
– Quá trình nạo vét sên, đầm nén ao cần thực hiện kỹ lưỡng trước khi cấp nước vào ao nuôi.
– Nên che phủ ao bằng bạt che để tránh trường hợp bờ ao bị nước mưa cuốn trôi.
– Quá trình cấp nước nên chọn nguồn nước sạch đã lắng 15 ngày, dùng lưới lọc để lọc các hạt lơ lửng trước khi đổ nước vào ao nuôi.
– Chọn loại vôi có chất lượng tốt và bón vôi với liều lượng hợp lý.
Làm gì với một ao nuôi đã bị đục:
Ao bị đục dẫn đến giảm oxy hòa tan, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của tảo, từ đó ảnh hưởng đến hệ hô hấp của tôm, khiến tôm chậm lớn. Do đó, nếu ao nuôi bị vẩn đục cần nhanh chóng xử lý, tuy nhiên tùy theo nguyên nhân mà chúng ta có các giải pháp khác nhau:
+ Nếu ao bị vẩn đục do các yếu tố tự nhiên, thường là do bùn hòa tan và các hạt lơ lửng thì nên thay nước ao ngay lập tức hoặc sử dụng các chất lắng tụ.
+ Nếu ao nuôi bị vẩn đục tảo thì nên sử dụng vôi nóng liều lượng hợp lý để cắt tảo vào ban đêm sau đó sử dụng men vi sinh Microbe-Lift AQUA C để cân bằng hệ sinh thái ao nuôi.
+ Nếu ao nuôi bị vẩn đục do thức ăn dư thừa, bà con nên thay nước từ từ và kết hợp với men vi sinh AQUA C để đạt hiệu quả xử lý tốt nhất.
Tham khảo: Cách làm trong nước ao nuôi tôm
2.2 Xử lý đáy ao bị ô nhiễm
Cặn lắng chủ yếu từ thức ăn dư thừa, xác tôm và chất thải. Theo thời gian, các chất hữu cơ không được kiểm soát có thể tích hợp và lắng xuống, tạo thành lớp cặn có mùi hôi thối ảnh hưởng đến con người và hệ sinh thái ao nuôi.
Tình trạng đất bờ ao bị nước làm xói mòn, việc dùng vôi kém chất lượng, khoáng chất dư thừa, hay trong quá trình cấp nước đưa các hạt lơ lửng xâm nhập vào ao,… là những yếu tố khiến bùn đáy tích tụ, gây ô nhiễm.
Dưới đây là một số cách xử lý bùn đáy ao nuôi tôm bạn có thể tham khảo:
+ Làm sạch ao: Tùy thuộc vào điều kiện môi trường của ao, có thể sử dụng phương pháp cải tạo ướt hoặc cải tạo khô. (Phương pháp cải tạo ướt hoặc cải tạo khô sẽ được đề cập trong phần tiếp theo của bài viết).
+ Hạn chế dòng nước chảy gây xói mòn: Khắc phục xói mòn bằng cách xây dựng một hệ thống ao chắc chắn, làm sạch ao thường xuyên. Điều này sẽ giúp môi trường ao nuôi ổn định và tránh được các mầm bệnh nguy hiểm cho tôm.
+ Quản lý lượng thức ăn: Chọn thức ăn chất lượng cao, sử dụng vừa phải và tránh cho quá nhiều thức ăn vào ao cùng lúc. Nếu chất lượng thức ăn kém, tỷ lệ chuyển hóa của thịt sẽ cao, tôm khó ăn, từ đó lượng bùn đáy ao tăng lên khó kiểm soát.
+ Loại bỏ chất thải khỏi ao: Một số phương pháp loại bỏ chất thải khỏi ao bao gồm sử dụng hệ thống thoát nước trung tâm hoặc máy hút bùn đáy trực tiếp ra khỏi ao.
+ Xử lý đáy ao bằng vi sinh: Chế phẩm sinh học xử lý bùn dạng lỏng Microbe-Lift AQUA SA chứa nhiều loại vi sinh có hoạt tính cao, được thiết kế đặc biệt để đẩy nhanh quá trình phân hủy chất hữu cơ khó phân hủy, do đó làm giảm đáng kể lượng bùn dưới đáy ao nuôi tôm.
2.3 Xử lý nước ao nuôi nổi bọt trắng lâu tan
Hiện tượng ao tôm nổi bọt trắng là do lượng khí độc H2S bốc lên tạo thành bọt khó phân hủy dẫn đến ao nuôi bị thiếu oxy hòa tan. Thông thường H2S được hình thành từ chất thải tích tụ quá lâu dưới đáy ao khiến tôm khó thở và dễ bị ngộ độc. Hiện tượng tảo tàn cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng nổi bọt trắng, đây là yếu tố làm suy giảm chất lượng nước, có thể tạo bọt trắng dai dẳng ngay cả khi quạt nước đang chạy.
Để tránh tình trạng này, bà con cần đảm bảo các yếu tố môi trường ao nuôi và quản lý tảo bằng cách vớt tảo thường xuyên. Không để lượng thức ăn tích tụ quá lâu dưới đáy, hãy cắt giảm khoảng 50% lượng thức ăn trong một thời gian cho đến khi môi trường ao nuôi ổn định. Sử dụng men vi sinh để cân bằng môi trường nước ao nuôi, ổn định màu nước, hạn chế dịch bệnh gây hại cho tôm thẻ. Nếu tôm yếu, thì nên kết hợp bổ sung khoáng và vitamin vào thức ăn để giúp giúp tôm phục hồi. Ngoài ra, nên thường xuyên duy trì chạy quạt thường xuyên để cung cấp oxy cho quá trình phân hủy xác tảo.
Nếu thấy ao nuôi có quá nhiều bọt trắng kéo dài, (khí độc H2S, NH3 đã xuất hiện) bà con nên giảm trực tiếp 50% lượng thức ăn so với bình thường, bên cạnh đó kết hợp sử dụng men vi sinh để xử lý khí độc Microbe-Lift AQUA N1 với liều lượng phù hợp. AQUA N1 có khả năng giảm nồng độ khí độc NH3, NO2, H2S trong ao một cách hiệu quả, liều lượng có thể điều chỉnh tùy theo nồng độ khí độc trong ao.
Nếu có nhiều váng trên mặt nước do tảo tàn thì nên vớt và xử lý đáy bằng Microbe-Lift AQUA SA, kết hợp với Microbe-Lift Aqua C để làm sạch môi trường ao nuôi. Đồng thời, tăng cường hoạt động quạt nước để cung cấp oxy cho tôm. Điều chỉnh độ kiềm và giá trị pH trong ao cho phù hợp, nếu giá trị pH thấp thì bón thêm một lượng vôi thích hợp vào khu vực tích tụ phân tôm để giá trị pH đạt cân bằng ở 7,5.
2.4 Xử lý nước ao có nhiều tảo tàn
Sự thối rữa của tảo gây ra nhiều hậu quả cho ao nuôi, đặc biệt là sức khỏe của tôm. Khi tảo chết, tôm bị mất đi nguồn oxy mà tảo quang hợp tạo ra trong ngày. Ngoài ra, quá trình phân hủy tảo tiêu thụ rất nhiều oxy. Do đó, nguồn oxy trong nước không đủ cung cấp cho tôm khiến chúng bị sốc và ngợp.
Xác tảo có thể khiến tôm chuyển sang màu đen và đóng rong ở phần mang. Nếu tảo bám lâu ngày ở hai bên mang tôm có thể khiến chúng bị bệnh đen mang. Ngoài ra, nếu tôm ăn xác tảo sẽ có nguy cơ mắc bệnh đường ruột rất cao.
Tảo tàn trong ao tôm cũng là nguyên nhân gây ra sự bùng nổ khí độc NH3, NO2 trong ao. Gây hại cho sự tăng trưởng và sức khỏe của tôm. Khi phát hiện tảo chết trong ao, bà con có thể làm như sau:
- Tiếp tục vớt xác tảo nổi trên mặt ao.
- Thay nước ao nuôi tôm (có thể thay 30% nước)
- Bổ sung oxy, chạy quạt công suất lớn, cung cấp oxy cho tôm kịp thời
- Xử lý chất rắn lơ lửng trong ao nuôi
- Gây màu nước ao nuôi tôm
- Giảm lượng thức ăn 30-50% để điều chỉnh chất lượng nước. Đồng thời, tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng các khoáng chất, vitamin C, men tiêu hóa hỗ trợ đường ruột cho tôm.
2.5 Nước ao bị xanh do tảo
Vi khuẩn lam (tảo lam) phát triển mạnh mẽ sẽ tạo thành nhiều màng nhầy, tạo thành từng mảng, theo thời gian sẽ phủ kín bề mặt ao nuôi. Thường tảo lam mọc thành từng mảng, di chuyển theo gió đến các góc ao, sau đó chết và chìm xuống đáy ao để phân hủy.
Quá trình thối rữa tảo sẽ sử dụng oxy để tạo ra NO2, NH3, H2S và các khí độc khác cho tôm, gây ô nhiễm và tiêu thụ oxy hòa tan trong ao nuôi, làm tôm chết ngạt, nổi váng, giảm ăn, chậm lớn. giảm,… từ đó tạo điều kiện cho mầm bệnh phát sinh gây bệnh cho tôm. Thậm chí nếu không được điều trị, tôm sẽ chết hàng loạt hoặc chết thành từng đàn vào ban đêm.
Nước có màu xanh đen do tảo lam trong ao phát triển quá mức là hiện tượng thường gặp ở các ao nuôi tôm. Kiểm soát tảo là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, vì vậy người nuôi cần thực hiện đồng thời các giải pháp sau:
+ Sử dụng hóa chất BKC (Benzalkonium Chloride) với lượng khoảng 1 lít trên 1000 mét khối nước ao. Thời gian sử dụng từ 9h đến 10h sáng, có quạt hoạt động và sục khí liên tục.
+ Sục khí cần hoạt động tối đa để đảm bảo cung cấp đủ oxy cho ao.
+ Thay ít nhất 30% lượng nước trong ao trong vòng 2 đến 3 ngày, mỗi ngày một lần. Cách này sẽ giúp nồng độ dinh dưỡng trong ao thấp hơn mật độ tảo.
Bổ sung oxy vào đáy ao để kích thích sự kết hợp và hấp thụ phốt pho của bùn đáy ao. Điều này sẽ ngăn tảo thu nhận phốt pho khiến tảo sinh trưởng và phát triển quá mức.
Tham khảo: Lọc nước ao nuôi tôm
3/ Xử lý ao nuôi sau vụ thu
Sau mỗi vụ thu việc cải tạo ao nuôi, xử lý đáy ao là vô cùng quan trọng để tạo tiền đề cho vụ nuôi mới. Có 2 phương pháp phổ biến để xử lý đáy ao đó là cải tạo khô và cải tạo ướt (sẽ dựa trên mỗi tình trạng ao nuôi khác nhau mà bà con có thể lựa chọn phương pháp phù hợp).
Quá trình cải tạo thường diễn ra như sau:
Làm cạn nước ao nuôi → Sên vét bùn đáy → Bón vôi → Phơi đáy ao nuôi
Cải tạo khô
Phương pháp này thường được sử dụng trong các ao có thể thoát nước, cách cải tạo như sau:
+ Sau khi thu hoạch tôm, bà con tiến hành tháo cạn lớp bùn đáy ao hoặc vét bùn thủ công để loại bỏ hết bùn lắng.
+ Bón vôi dưới đáy (500-1000kg/ha) và xới đều (cần kiểm tra độ pH của đất dưới đáy ao để bón vôi cho phù hợp) (Tham khảo cách sử dụng vôi trong ao tôm)
+ Phơi khoảng 10 đến 15 ngày, sau đó dẫn nước sạch vào ao qua lưới lọc.
Cải tạo ướt
Phương pháp này phù hợp với những ao nuôi không có điều kiện thoát nước đáy, cách cải tạo như sau:
+ Tháo cạn nước ao hết mức có thể
+ Sử dụng máy bơm áp lực để xả vào đáy ao để lấy hết chất thải bám dưới đáy
+ Nước thải bùn cặn được hút sang bể lắng bùn để xử lý.
+ Rải đều vôi nung CaO trên bề mặt đáy và toàn bộ ao, lượng vôi phụ thuộc vào giá trị pH của nước ao. Trong trường hợp bình thường, mực nước 10cm thì lượng vôi bón trong ao khoảng 1200-1500kg/ha, và lượng vôi nên tăng gấp đôi nếu có độ sâu ao khoảng 0,5-1m.
___________________________
Việc quản lý hay xử lý nước ao nuôi từ trước đến nay đối với người nông dân không hề đơn giản một chút nào. Hy vọng thông tin hữu ích trong bài viết này có thể giúp bà con khắc phục hiệu quả được những khó khăn trong quá trình nuôi tôm của mình. Để được tư vấn thêm về cách xử lý nước ao nuôi tôm bằng công nghệ sinh học, xin hãy liên hệ ngay với Biogency theo Hotline: 0909 538 514
Tài liệu tham khảo:
- Chuẩn bị và xử lý nước nuôi tôm theo đúng quy trình để đạt hiệu quả cao (camau.gov.vn)
- Xử lý nước nuôi tôm thẻ chân trắng – Tổng cục thủy sản
Chịu trách nhiệm nội dung
Phó Giám Đốc - Đồng Thị Tú Anh
