Trong quá trình nuôi tôm nếu không có đủ kiến thức về việc chăm sóc và thiết kế ao nuôi thì tôm sẽ rất dễ bị nhiễm khí độc. Tuy nhiên, một số trường hợp dù phòng vệ kỹ nhưng tôm vẫn bị nhiễm độc, vậy lý do tại sao? Hãy cùng Biogency tìm hiểu các nguyên nhân và cách phòng ngừa tôm nhiễm khí độc nhé!
Các nội dung chính
Một số nguyên nhân gây ra khí độc ở ao nuôi tôm
Ba loại khí độc thường xuyên xuất hiện trong ao nuôi tôm là NH3, NO2 và H2S. Trong đó, H2S là chất độc không màu, mùi trứng thối, ít tan trong nước. Xét về mức độ độc hại, H2S mạnh gấp nhiều lần so với hai hợp chất còn lại. Chỉ với lượng dùng 0,01 ppm cũng đủ khả năng làm chết tôm trong ao nuôi.
Nguyên nhân khiến khí độc NH3 và NO2 xuất hiện trong ao nuôi
NH3 và NO2 thường có trong ao tôm vì đây là hai khí được sinh từ quá trình nitrat hóa. Ngoài ra vẫn còn có một số nguyên nhân khác liên quan trực tiếp đến kỹ thuật nuôi tôm của bà con.
Tham khảo: Chu trình nito trong nước
Sự phân hủy của các chất hữu cơ
- Thức ăn thừa: Trong quá trình bà con cho tôm ăn, phần lớn thức ăn thừa vẫn còn lắng đọng dưới đáy ao. Thức ăn thường tích tụ nhiều đạm, khi hòa vào nước làm tiêu tốn oxy và xuất hiện nhiều khí độc trong ao nuôi.
- Chất thải từ tôm: Tôm chỉ hấp thụ hết khoảng 30% thức ăn, còn lại sẽ chuyển hóa thành các chất thải và trực tiếp xả vào nước. Đây cũng là nguyên nhân khiến khí độc sinh ra và làm tôm nhiễm khí độc. Tôm càng lớn, lượng thức ăn tiêu thụ càng nhiều. Điều này đồng nghĩa với việc lượng khí thải xả ra càng lớn, nguy cơ tôm nhiễm khí độc càng cao.
- Các nguyên nhân khác: Trong nước có xác tảo tàn, xác phiêu sinh vật, côn trùng và vỏ tôm phân hủy.
Xem thêm: Xử lý chất lơ lửng/lợn cợn trong ao tôm
Thiết kế của ao tôm là một nguyên nhân
Một số bà con lựa chọn thiết kế ao tôm hình ống xương nhô cao hơn bề mặt bạt. Thiết kế này đã cản trở việc thoát thức ăn thừa ra rún ao. Bên cạnh đó, thiết kế và vị trí đặt dàn quạt trong ao chưa hợp lý cũng là một yếu tố gây cản trở. Việc đặt để như vậy khiến việc gom phân thừa trở nên bất tiện. Khi phân thừa tích tụ ngày càng nhiều dưới đáy ao, lâu ngày sẽ sinh ra khi độc.
Nguyên nhân nguy hiểm: Nguồn nước
Nguồn nước không đạt chuẩn được xem là một trong những nguyên nhân sinh ra khí độc trong ao nuôi tôm nguy hiểm nhất. Nếu nguồn nước bị ô nhiễm, chứa xác thực vật, động vật phân hủy, phân bón dư thường từ ruộng, hoa màu như chất Ure, NPK thì sẽ khiến khí độc xuất hiện trong ao nuôi.
Thời tiết làm khí độc sản sinh
Thời tiết cũng là một trong những yếu tố khiến tôm nhiễm khí độc. Bởi mưa tạo điều kiện để khí độc tiếp xúc nhanh với tôm:
- Trời nhiều mây làm hạn chế quang phổ và năng lượng từ mặt trời, dẫn đến giảm năng suất quang hợp của tảo. Việc ánh nắng từ mặt trời quá ít không chỉ ảnh hưởng đến quá trình tạo oxy nhờ quang hợp mà còn khiến thúc đẩy việc lấy đi oxy để tiến hành quá trình hô hấp. Từ đó lượng oxy sẽ giảm đi đáng kể. Khi nồng độ oxy hòa tan thấp, khí độc NH3 sản sinh nhiều và phân tán đến khu vực thức ăn, khiến tôm ăn phải và trở nên yếu, nhiễm bệnh.
- Độ pH thấp: Nước mưa có thể làm tăng axit trong ao khiến độ pH ở nước ao thấp. Khi độ pH thấp thì sẽ làm tăng nồng độ H2S gây nguy hiểm cho tôm.
- Phân tầng nước ao: Mưa lớn kéo dài làm phân tầng giữa nước ngọt phía trên và nước mặt bên dưới. Do đó đã cản trở oxy hòa tan xuống tầng nước dưới, cản trở mọi hoạt động của tôm và tăng độc tính của các khí độc.
- Sóng trên mặt nước: Trời mưa kèo theo gió mạnh từ 15km/h trở lên sẽ tạo ra các đợt sóng mạnh. Ngoài ra còn tạo nên luồng nước dưới đáy ao. Khi đó, các chất thải dưới đáy bị khuấy động, khí độc thoát ra và bao phủ khắp khu vực đáy.
Tham khảo:
Nguyên nhân sản sinh ra khí H2S trong ao tôm
Nguyên nhân sản sinh khí H2S có phần giống với NH3 và NO2 như trên. Ngoài ra còn vì tác nhân liên quan đến một vài dạng thiết kế ao nuôi. Những ao có thiết kế không phù hợp có thể xảy ra hiện tượng xuất hiện các mảng cợn dưới nước gồm vi sinh vật và động vật nguyên sinh phát triển (lab-lab). Sau đó, tảo xuất hiện và hại chết lab-lab. Xác lab-lab phân hủy thành yếm khí trong điều kiện không có không khí đã sinh ra H2S và khiến tôm nhiễm khí độc.
Nếu bà con đang sử dụng dạng ao nuôi trên cát lót bạt thì cần lưu ý: Trong thời gian nuôi tôm, bùn và nước từ ao có thể rò rỉ vào đáy cát cũng có thể sản sinh quá trình yếm khí, sinh ra H2S. H2S sẽ thẩm thấu ngược từ cát vào ao nuôi và gây hại đến tôm.
Nuôi tôm trên ao có nền đất phèn mà độ PH đáy thấp, khi lượng chất hữu cơ trong nước tăng cũng có thể sản sinh H2S.
Tham khảo: Cách xử lý khí độc H2S trong ao tôm
Dấu hiệu giúp bà con nhận biết tôm nhiễm khí độc
H2S, NO2 và NH3 xuất hiện trong ao nuôi khiến tôm nhiễm khí độc. Khi bị nhiễm khí độc, tôm sẽ có một vài biểu hiện để bà con có thể nhận biết qua hình thái bên ngoài. Cụ thể là tôm sẽ có các trạng thái sau:
- Bơi lờ đờ trên mặt nước, thường tấp mé bờ, bỏ ăn.
- Tôm nổi đầu vì bị khí độc gây ngạt.
- Vỏ tôm mềm khi lột xác, tốc độ lớn chậm.
- Sức đề kháng bị giảm khi nhiễm độc lâu và nhiều có thể dẫn đến dễ nhiễm bệnh như phân trắng, hội chứng gan tụy cấp, đen mang, EMS…
- Dễ bị mẫn cảm với điều kiện có hại trong môi trường như nhiệt độ, oxy…
- H2S ức chế sự tách oxy ở hồng cầu, cản trở quá trình hô hấp của tôm.
- Khí độc H2S làm mòn các mô ở dạ dày, gan, ruột và tụy của tôm.
- Khi tôm kiếm ăn ở đáy có thể tiếp xúc với H2S khiến xuất hiện màu sắc bất thường ở vùng miệng, mang và thân tôm.
- Có thể chết ngay sau khi vừa lột xác.
Biện pháp xử lý khi tôm nhiễm khí độc
Bà con phát hiện tôm nhiễm khí độc, hãy thực hiện ngay các biện pháp dưới đây:
- Cần giảm lượng thức ăn từ 30 đến 40% tối thiểu trong vòng 3 ngày cho đến khi tôm trở lại bình thường. (tham khảo cách tính lượng thức ăn cho tôm)
- Bón vôi kịp thời để làm tăng độ PH lớn hoặc bằng 7,8. (Xem cách sử dụng vôi trong ao tôm)
- Có thể tăng mức độ sục khí nhưng không cài xới lớp bùn dưới đáy ao. Ngoài ra nên sử dụng oxy để xử lý nhằm tăng cường khả năng chống chịu cho tôm.
- Siphon đáy ao, chạy quạt thường xuyên để bổ sung lượng oxy hòa tan trong nước.
- Thay nước, ưu tiên thay nước nhiều lần. Tuy nhiên bà con cần tránh thay nước khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, nắng gắt. Thời gian phù hợp nhất để thay nước là khoảng 16 giờ trở đi để hạn chế tảo xanh và tôm bị sốc nhiệt.
Giải pháp phòng tôm nhiễm khí độc hiệu quả
Tôm có thể bị nhiễm độc bất cứ khi nào. Do đó, trong thời gian nuôi tôm, bà con cần tuân thủ các quy tắc sau: Duy trì hàm lượng oxy hòa tan trong nước trên 4ppm, thực hiện duy trì ổn định. Khi tôm nhỏ, tất cả máy quạt nước vẫn sử dụng và cho hoạt động bình thường. Thấy váng tảo tàn xuất hiện trên mặt nước phải vớt sạch ngay.
- Độ pH lý tưởng cần duy trì khi nuôi tôm là 7.8 đến 8.3. (Tham khảo cách tăng/giảm ph ao tôm)
- Thấy trời âm u, mưa tôm, tôm lột xác hay có nhiều tảo tàn cần để quạt chạy liên tục để cân bằng lượng oxy trong nước.
- Luân phiên đánh vôi vào oxy viên vào hố bùn để tăng cường oxy hóa ở vị trí có chất thải tập trung.
- Làm sạch bùn đáy, siphon đáy ao định kỳ giữa mùa vụ để triệt để tiêu khí độc.
- Thường xuyên thay nước ao tôm nếu có điều kiện.
Duy trì nguồn nước sạch với công nghệ sinh học từ Microbe-Lift
Như đã nói phía trên, nguồn nước là một trong những nguyên nhân nguy hiểm khiến tôm nhiễm khí độc. Để đảm bảo an toàn và giúp tôm được khỏe mạnh, bà con phải giữ được nguồn nước sạch trong suốt mùa vụ. Trong đó công nghệ Microbe-Lift là giải pháp sinh học hàng đầu giúp bảo vệ tôm và môi trường xung quanh.
Sản phẩm men vi sinh Microbe-Lift AQUA C là giải pháp đắc lực cho bạn trong việc duy trì nguồn nước ao tôm sạch. Men vi sinh giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy chất hữu cơ (chất thải từ quá trình bài tiết của tôm và thức ăn thừa), tạo môi trường cho tôm phát triển tốt và tăng đề kháng. Sản phẩm Microbe-Lift AQUA C chứa đến 13 chủng vi sinh vật, đa dạng hóa hiệu quả xử lý. Nhờ hiệu quả vượt trội trong việc tạo ra môi trường sống tốt nhất cho tôm, ao tôm có sử dụng sản phẩm có thể thả với mật độ cao hơn. Từ đó tăng sản lượng thu hoạch từ 30-50%.
Bằng chứng về việc ứng dụng thành công sản phẩm Microbe-Lift AQUA C, bạn có thể tham khảo lộ trình sử dụng tại farm của anh Trần Tấn Xuyên:
Dự án được thực hiện tại Sóc Trăng, Việt Nam với quy mô 4 ao nuôi, mỗi ao có thể tích 1000 mét khối. Thời gian khảo sát là 75 ngày từ khi thả giống đến khi thu hoạch. Giống tôm nuôi ở đây là tôm thẻ chân trắng. Tốc độ tăng trưởng của ao sử dụng Microbe-Lift và ao đối chứng theo tuần, tính theo con/kg và kết quả thu hoạch
Tham khảo: https://biogency.com.vn/ket-qua-su-dung-men-vi-sinh-nuoi-tom-microbe-lift-farm-anh-tran-tan-xuyen/
Bài viết trên của Biogency đã cung cấp cho bạn nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và phòng ngừa tôm nhiễm khí độc. Có thể nói rằng duy trì nguồn nước sạch là biện pháp hữu hiệu hàng đầu giúp phòng ngừa khí độc trong ao nuôi tôm. Nếu cần được tư vấn về men vi sinh Microbe-lift trong quá trình nuôi, bà con đừng ngần ngại liên hệ ngay đến hotline 0909 538 514 nhé!
Chịu trách nhiệm nội dung
Phó Giám Đốc - Đồng Thị Tú Anh
