Việc sử dụng chất diệt khuẩn, khử trùng trong ao nuôi tôm để phòng, chống dịch bệnh là rất cần thiết, nhưng nếu vô tình sử dụng quá liều lượng hoặc không đúng cách sẽ rất nguy hiểm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng của tôm. Bài viết này hãy cùng Biogency tìm hiểu về cách sử dụng cũng như những lưu ý quan trọng khi dùng chất diệt khuẩn ao tôm, giúp bà con xử lý hiệu quả sự xuất hiện của mầm bệnh trong ao nuôi hiện nay.
Các nội dung chính
Tổng quan về mầm bệnh trong ao nuôi tôm
Nguyên nhân gây mầm bệnh thường là do sự xuất hiện của Vi rút, Vi khuẩn, Fungi, Ký sinh trùng,… Các yếu tố sinh học như hệ vi sinh vật có trong ao và chất lượng nước ao đóng một vai trò trong tính nhạy cảm của tôm đối với mầm bệnh.
Một số loại bệnh phổ biến gây ảnh hưởng đến tôm nuôi:
- Bệnh đốm trắng (WSD);
- Bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (Bệnh EMS);
- Bệnh phân trắng (WFD);
- Bệnh đầu vàng (YHV);
- Bệnh hoại tử gan tụy do vi khuẩn (NHPB) hay bệnh đốm đen
- ….
Cơ chế lây bệnh có thể xuất phát lây lan từ cơ thể tôm bố nhiễm bệnh, cá thể này sang cá thể khác, tác động của con người, động vật vậy trung gian,… Do đó diệt khuẩn ao tôm được xem là một trong những phương pháp cần thiết để ao nuôi tránh khỏi những mầm bệnh gây nguy hiểm đến ao nuôi.
Các tiêu chí cần để xem xét và đánh giá khi sử dụng chất diệt khuẩn
Để chọn chất diệt khuẩn phù hợp, người nuôi cần lưu ý những tiêu chí quan trọng sau:
- Xác định rõ ràng cơ chế hoạt động và khả năng tác động của hóa chất đó lên mầm bệnh (mạnh, trung bình, yếu);
- Các chất hữu cơ ảnh hưởng đến hoạt động diệt khuẩn như thế nào?
- Mất bao lâu để chất diệt khuẩn tiếp xúc với mầm bệnh để tiêu diệt mầm bệnh hiệu quả;
- Tác dụng khử trùng/diệt khuẩn có thể kéo dài bao lâu thì phù hợp.
Những chất diệt khuẩn phổ biến trong ao nuôi tôm và lưu ý sử dụng
BKC (Benzalkonium Chloride)
Tránh sử dụng BKC khi nếu:
- BKC gây khó chịu cho người nuôi bới gây ra mùi nồng, không được tiếp xúc trực tiếp với mắt.
- Việc sử dụng BKC quá liều sẽ làm giảm giá trị sản lượng tôm nuôi.
Khi dùng BKC cần lưu ý:
- Tuỳ vào mục đích và mức độ diệt khuẩn khác nhau những thông thường trung bình nên sử dụng 1 lít BKC cho 1000 đến 2000 m3 nước.
- Tùy mục đích sử dụng mà BKC có những liều dùng khác nhau. Dùng định kỳ 1 lít cho 1000-2000m3 nước.
- Thời gian sử dụng phù hợp nhất là buổi trưa và nắng gắt để tăng thêm hiệu quả.
- Khi sử dụng BKC nên đeo đồ bảo hộ lao động
- Khi tôm dưới 10 ngày nếu sát trùng thường xuyên thì chỉ nên dùng Iodine, hạn chế sử dụng BKC vì tôm giai đoạn này rất nhạy cảm với các loại thuốc diệt khuẩn mạnh.
Đồng Sunfat (CuSO4.5H2O)
Công dụng của đồng sunfat:
-Dùng để kiểm soát vi khuẩn lam và tảo sợi lớn
-Xử lý bệnh ký sinh trùng ao nuôi.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng đồng sunfat:
- Tỷ lệ đồng sunfat tính bằng mg / l và tổng độ kiềm không được vượt quá 0,01.
- Không sử dụng vào những ngày nhiều mây hoặc mưa.
- Không xả nước trong ao nuôi trong vòng 72 giờ sau khi xử lý đồng sunfat.
Tham khảo: Cách sử dụng đồng sunfat trong nuôi tôm
Chlorine
Hiện nay, có hai loại Chlorine trên thị trường: Canxi Hypoclorit Ca(OCl2)2, Natri Hypochlorite NaOCl.
Giới hạn của Chlorine:
+ Ảnh hưởng xấu và hoạt động kém khi giá trị pH cao, cụ thể khi giá trị pH cao hơn 8.
+ Không nên lạm dụng Chlorine trong quá trình khử trùng, vì khi diệt nhiều đáy ao sẽ khó gây màu nước ảnh hưởng đến quy trình nuôi.
Cần lưu ý những gì khi sử dụng Chlorine:
+ Chỉ nên được sử dụng để xử lý nước cấp vào đầu vụ nuôi.
+ Nó không thích hợp sử dụng khi nước ao có nhiều chất dinh dưỡng và chất hữu cơ trong giai đoạn giữa và cuối của mùa sinh trưởng.
+ Khi sử dụng Chlorine, không được sử dụng các hóa chất khử trùng khác như BKC, formalin,…
+ Không sử dụng vôi trước khi khử trùng bằng clo vì sẽ làm giảm hiệu quả.
+ Sau khi sử dụng, cần bổ sung men vi sinh để phục hồi đáy ao nuôi, natri thiosulfat được sử dụng để trung hòa lượng Chlorine còn lại trong ao nuôi.
+ Sau khi khử trùng bằng clo nên để 4 ngày để diệt khuẩn, sau đó nên tăng cường bật quạt để giảm hàm lượng clo dư trong ao
Glutaraldehyde ( C5H8O2)
Glutaraldehyde là một chất diệt khuẩn phổ rộng, và có độ hoạt động mạnh hơn so với BKC.
Công dụng mang lại:
+ Xử lý nước dùng dung dịch glutaraldehyde nồng độ 10-15‰ giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm và vi rút
+ Hạn chế sự phát triển quá mức của tảo.
Cách sử dụng: Nên dùng để xử lý nước ở bể lắng, diệt khuẩn trước khi thả nuôi là 1 lít / 1000-2000m3 nước.
Những hạn chế của glutaraldehyde:
+ Nó gây độc cho cá, tôm, đặc biệt là ấu trùng ở nồng độ cao.
+ Khi pH = 8, hoạt tính của glutaraldehyde là tốt nhất, và khi pH> 9, hoạt tính giảm và xử lý không có hiệu quả.
Lưu ý khi sử dụng:
+ Khi sử dụng glutaraldehyde, nên đeo găng tay và bảo hộ lao động.
+ Trước khi xả thải nước, glutaraldehyde dư thừa có thể xử lý bằng NaHSO3 (natri bisulfit) để loại bỏ.
Thuốc tím (KMnO4)
Hạn chế của KMnO4:
+ Không bền và giảm khả năng tiệt trùng dưới ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ cao nên cần bảo quản trong chai màu nâu sẫm, tránh ánh nắng trực tiếp.
+ Hạn chế sử dụng trong ao nuôi tôm vì khi vào nước, KMnO4 sẽ kết hợp với nước tạo thành MnO2, gây độc cho tôm.
Lưu ý khi sử dụng:
+ Thường dùng để xử lý nước đầu vụ nuôi.
+ Việc sử dụng thuốc tím trong ao sẽ làm chết tảo và gây thiếu oxy trong ao, vì vậy cần tăng cường hoạt động của quạt nước khi dùng loại hoá chất này.
+ Khi diệt khuẩn ao tôm nên được sử dụng với liều 2-4 mg/L. Liều lượng để diệt vi khuẩn cần được xác định theo hàm lượng chất hữu cơ trong nước, nếu là virus thì nên dùng liều lượng từ 50mg/L trở lên.
+ Không phối hợp thuốc tím với các loại chất diệt khuẩn khác.
+ Quá trình xử lý sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm nuôi nên cần theo dõi tình trạng sức khỏe kỹ lưỡng sau khi xử lý.
+ Thời gian xử lý giữa 2 phiên tối thiểu là 4 ngày.
Hydrogen peroxide (H2O2)
Công dụng: Cung cấp oxy, xử lý ký sinh trùng, diệt khuẩn, kiểm soát tảo.
Giới hạn sử dụng:
+ Không nên sử dụng H2O2 khi môi trường có pH lớn hơn 8,3
+ Nếu sử dụng quá nhiều sẽ gây độc cho tôm hoặc làm cạn nước ao nuôi
Những lưu ý khi sử dụng H2O2:
+ Trực tiếp vào ao nuôi: Liều lượng diệt tảo thường dùng là 0,1-0,5mg / l, tùy theo nhiệt độ nước và mật độ tảo trong ao mà lựa chọn liều lượng cho phù hợp.
+ Chỉ sử dụng trong nước có độ cứng và độ kiềm thấp.
+ Tránh ánh nắng trực tiếp và các nguồn nhiệt.
____________________________
Việc sử dụng chất diệt khuẩn ao tôm có hiệu quả ngay lập tức, nhưng hầu hết các chất khử trùng đều độc hại, sẽ có ảnh hưởng xấu đến môi trường và chất lượng tôm nuôi. Một số thị trường xuất khẩu tôm hiện yêu cầu và quản lý chặt chẽ dư lượng thuốc sử dụng trong quá trình nuôi, nên để đáp ứng thị trường yêu cầu bà con cần giảm sử dụng thuốc diệt khuẩn để tránh gây ảnh hưởng đến người sử dụng.
Vì thế việc thay thế bằng men vi sinh – chế phẩm sinh học trong quá trình nuôi tôm sẽ mang lại lợi ích lâu dài và bền vững hơn. Để được tư vấn thêm các cách xử lý nước ao nuôi bằng phương pháp sinh học xin hãy liên hệ ngay với Biogency qua hotline: 0909 538 514. Chúc bà con một mùa vụ bội thu!
Tài liệu tham khảo:
- Hóa chất diệt khuẩn trong nuôi tôm và lưu ý – Tepbac
- Kinh nghiệm dùng thuốc sát trùng trong nuôi tôm nước lợ – Sở khoa học và công nghệ tỉnh Cà Mau
- BRATVOLD, Delma; LU, Jingrang; BROWDY, Craig L. Disinfection, microbial community establishment and shrimp production in a prototype biosecure pond. Journal of the world aquaculture society, 1999, 30.4: 422-432.
- RAJINIKANTH, T.; RAMASAMY, P.; RAVI, V. Efficacy of probiotics, growth promotors and disinfectants in shrimp grow out farms. World J Fish Mar Sci, 2010, 2.3: 208-215.
Chịu trách nhiệm nội dung
Phó Giám Đốc - Đồng Thị Tú Anh
