Dịch bệnh TPD (Taura Syndrome) là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất đối với ngành nuôi tôm. Hiện nay, việc sử dụng chế phẩm vi sinh đang được coi là giải pháp hiệu quả và an toàn để phòng ngừa bệnh này. Bài viết của BIOGENCY sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh bằng chế phẩm vi sinh.
Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh TPD
Dịch bệnh TPD (bệnh tôm thủy tinh) trước đây được cho là do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra. Tuy nhiên, qua các thí nghiệm và kiểm chứng bằng phương pháp Realtime RT-PCR, các nhà khoa học đã xác định nguyên nhân thực sự là do virus RNA thuộc họ Marnaviridae, cụ thể là chủng Baishivirus (GenBank: ON550424).
Việc xác định chính xác nguyên nhân là Baishivirus đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng các phác đồ phòng ngừa và điều trị phù hợp hơn, tránh nhầm lẫn với các bệnh do Vibrio như EMS (bệnh hoại tử gan tụy cấp).
Điều đặc biệt là chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây dịch bệnh TPD này hoàn toàn khác biệt so với loài Vibrio parahaemolyticus gây tử vong gan tụy cấp (EMS) đã được công bố trước đó. Sự khác biệt này đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa và điều trị riêng biệt, phù hợp với đặc tính của từng chủng vi khuẩn.
Về triệu chứng lâm sàng, tôm bị nhiễm bệnh dịch bệnh TPD sẽ có gan tụy nhợt nhạt hoặc thậm chí không màu, đường tiêu hóa hoàn toàn trống rỗng. Từ đó, cơ thể tôm trở nên trong suốt và mờ đục, tạo nên hình ảnh đặc trưng của bệnh “tôm thủy tinh”.
Các triệu chứng khác bao gồm tôm ngừng ăn, bơi chậm, phản ứng yếu với các kích thích bên ngoài. Đặc biệt nghiêm trọng là tốc độ lây lan và tỷ lệ tử vong của bệnh này cực kỳ cao, có thể đạt 90-100% chỉ trong vòng 2 ngày sau khi phát hiện dấu hiệu đầu tiên.
Hiệu quả khi sử dụng chế phẩm vi sinh để phòng ngừa dịch bệnh TPD
Việc sử dụng chế phẩm vi sinh đã được chứng minh là một trong những biện pháp hiệu quả nhất trong phòng ngừa dịch bệnh TPD. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng vi sinh có khả năng tạo ra môi trường sinh học cân bằng, ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại và tăng cường hệ miễn dịch cho tôm.
Cơ chế hoạt động của chế phẩm vi sinh trong phòng ngừa dịch bệnh TPD dựa trên nguyên lý cạnh tranh sinh học. Các vi sinh có lợi sẽ chiếm ưu thế về không gian sống và nguồn dinh dưỡng, từ đó hạn chế khả năng phát triển của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus – tác nhân gây bệnh chính.
Bên cạnh đó, chế phẩm vi sinh còn có khả năng sản xuất các chất kháng sinh tự nhiên, enzyme tiêu hóa và các hợp chất sinh học khác có tác dụng ức chế vi khuẩn có hại. Điều này tạo ra một hàng rào bảo vệ tự nhiên, giúp tôm tránh khỏi nguy cơ nhiễm dịch bệnh TPD.
Nghiên cứu thực tế cho thấy, ao nuôi được bổ sung chế phẩm vi sinh thường xuyên có tỷ lệ nhiễm bệnh TPD thấp hơn đáng kể so với ao nuôi truyền thống. Hơn nữa, việc sử dụng vi sinh còn giúp cải thiện chất lượng nước, giảm Ammonia và Nitrite – những yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch của tôm.
Một số chế phẩm vi sinh được sử dụng để phòng ngừa dịch bệnh TPD
Bệnh TPD thường xảy ra khi tôm từ 7 – 20 ngày tuổi. Nếu tôm bị mắc bệnh ở thời điểm < 10 ngày sau khi thả thì nguy cơ nhiễm từ giống. Nếu tôm phát bệnh ở giai đoạn từ 15-20 ngày sau khi thả là nguy cơ nhiễm bệnh từ môi trường
Để phòng ngừa và hạn chế bệnh, người nuôi tôm đang áp dụng các biện pháp nhằm loại bỏ hoặc ức chế sự phát triển của chủng gây bệnh Vibrio parahaemolyticus, bằng các biện pháp:
- Tắm kháng sinh trước khi thả xuống ao
- Tắm vi sinh và thảo dược để loại bỏ, ức chế sự phát triển của chủng gây bệnh trước khi đưa xuống ao. Đồng thời gây hệ vi sinh có lợi, nhằm khống chế sự phát triển của chủng gây bệnh có thể từ con giống
Các loại sp được sử dụng để ép khuẩn, tạo hệ vi sinh vật có lợi để ức chế sự phát triển của khuẩn Vibrio parahaemolyticus: Microbe-Lift AQUA C, Microbe-Lift AQUA SA, Microbe-Lift DFM….Để phòng ngừa hiệu quả dịch bệnh TPD, nhiều hộ nuôi đã ưu tiên sử dụng các chế phẩm vi sinh chuyên dụng. Các sản phẩm này không chỉ cải thiện chất lượng nước mà còn tăng cường miễn dịch, giúp tôm khỏe mạnh và giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA N1
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA N1 được đánh giá cao trong việc phòng ngừa dịch bệnh TPD nhờ công thức đặc biệt chứa các chủng vi khuẩn có lợi được tuyển chọn kỹ lưỡng. Sản phẩm này có khả năng xử lý hiệu quả Ammonia và Nitrite trong nước, tạo ra môi trường sống lý tưởng cho tôm.
Đặc biệt, Microbe-Lift AQUA N1 chứa các chủng Nitrosomonas và Nitrobacter có khả năng chuyển hóa ammonia độc hại thành nitrate ít độc hại hơn. Quá trình này không chỉ cải thiện chất lượng nước mà còn giảm stress cho tôm, từ đó tăng cường khả năng đề kháng tự nhiên.
AQUA N1 giúp giảm nhanh ammonia, cải thiện chất lượng nước.
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA C
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA C được thiết kế đặc biệt để xử lý carbon hữu cơ và cải thiện khả năng tiêu hóa của tôm. Trong bối cảnh dịch bệnh TPD thường tấn công hệ tiêu hóa của tôm giống, việc duy trì hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh là vô cùng quan trọng.
Sản phẩm chứa các enzyme tiêu hóa tự nhiên giúp tôm hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, từ đó tăng cường sức đề kháng. Đồng thời, các vi khuẩn có lợi trong Microbe-Lift AQUA C có khả năng cạnh tranh với vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus ngay tại đường ruột, nơi dịch bệnh TPD thường khởi phát.
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA SA
Men vi sinh Microbe-Lift AQUA SA là sản phẩm chuyên biệt trong việc xử lý chất thải hữu cơ và duy trì cân bằng sinh thái ao nuôi. Đây là yếu tố then chốt trong việc phòng ngừa dịch bệnh TPD vì môi trường ô nhiễm thường là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại phát triển.
Sản phẩm chứa các chủng vi khuẩn phân hủy hữu cơ mạnh mẽ, có khả năng xử lý thức ăn thừa, phân tôm và các chất hữu cơ khác trong ao. Quá trình phân hủy này không tạo ra các chất độc hại mà còn giải phóng các chất dinh dưỡng có lợi cho hệ sinh thái.
Microbe-Lift AQUA SA còn có tác dụng ổn định pH và độ kiềm của nước, tạo ra môi trường sinh sống ổn định cho tôm. Việc duy trì các thông số nước ổn định giúp giảm stress và tăng cường khả năng miễn dịch tự nhiên của tôm trước các tác nhân gây bệnh.
Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chế phẩm vi sinh
Hiệu quả của chế phẩm vi sinh trong phòng ngừa dịch bệnh TPD phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng mà bà con cần lưu ý để đạt được kết quả tối ưu.
Thời tiết
Thời điểm sử dụng men vi sinh đóng vai trò then chốt trong việc phát huy tối đa hiệu quả của chế phẩm. Khung giờ từ 8 giờ – 10 giờ sáng được xem là lý tưởng nhất để bổ sung vi sinh vào ao nuôi, bởi lúc này trời thường nắng nhẹ, không có mưa và oxy hòa tan trong nước đạt mức cao, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
Đối với những ngày thời tiết lạnh hoặc nhiệt độ nước ao giảm xuống dưới mức tối ưu, nên kích hoạt chế phẩm vi sinh trong nước ấm từ 30 – 35°C trước khi sử dụng. Việc này giúp vi sinh thích nghi tốt hơn khi vào môi trường ao nuôi, từ đó nâng cao hiệu quả cải thiện chất lượng nước.
Hàm lượng oxy hòa tan
Nếu hàm lượng oxy trong nước thấp, vi khuẩn sẽ hoạt động kém hiệu quả, thậm chí chết đi, làm giảm đáng kể tác dụng mong muốn. Bà con cần duy trì nồng độ oxy hòa tan trong ao ở mức từ 4–6 mg/l hoặc cao hơn để đảm bảo môi trường lý tưởng cho vi sinh vật hoạt động ổn định.
Độ kiềm và độ mặn
Một yếu tố quan trọng khác mà bà con thường bỏ qua là độ kiềm trong nước. Khi độ kiềm duy trì trong khoảng 80–150 mg/l CaCO3, môi trường nước sẽ giữ được độ pH ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát triển. Độ mặn cũng là yếu tố đáng lưu ý, nhiều loại vi sinh có ngưỡng chịu mặn giới hạn; nếu độ mặn trong ao quá cao, vi khuẩn có thể bị suy yếu hoặc chết.
Bổ sung vi sinh đúng thời điểm giúp tăng hiệu lực sinh học
Dịch bệnh TPD vẫn là thách thức lớn đối với ngành nuôi tôm Việt Nam, nhưng việc sử dụng chế phẩm vi sinh đã mở ra hướng giải quyết hiệu quả và bền vững. Các sản phẩm như Microbe-Lift đã chứng minh được khả năng phòng ngừa bệnh tốt khi được sử dụng đúng cách. Để được tư vấn chi tiết về cách sử dụng các chế phẩm vi sinh, liên hệ BIOGENCY ngay qua hotline 0909 538 514.
>>> Xem thêm: Kiểm soát 2 virus gây bệnh còi làm tôm chậm lớn
