Thời gian qua, ngành nuôi tôm phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường, dịch bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất tôm nuôi rất nhiều. Vì vậy, quy trình nuôi tôm bằng vi sinh được khuyến khích thay thế các phương pháp truyền thống nhằm hạn chế những rủi ro do môi trường gây ra xảy ra trong vụ nuôi.
Các nội dung chính
Tổng quan về vi sinh trong ao nuôi tôm
Ứng dụng vi sinh cho tôm là phương pháp hữu hiệu để bảo vệ môi trường và tăng lợi ích kinh tế trong nuôi trồng thủy sản nói chung và nuôi tôm nói riêng.
Vi sinh hay với tên đầy đủ là men vi sinh, chúng có hai thành phần chính gồm có lợi khuẩn và dưỡng chất nuôi dưỡng lợi khuẩn. Vi khuẩn có lợi đã được phân lập từ nhiều nguồn khác nhau, chúng bao gồm các loài phổ biến như Bacillus. sp, Nitrosomonas, Nitrobacter,… Chất dinh dưỡng thường có chẳng hạn như đường, muối canxi, muối magie,…
Men vi sinh nuôi tôm được chia làm 2 dạng: đó là dạng lỏng và dạng bột (hoặc dạng viên), chúng thường có 2 loại và được sử dụng trong xử lý môi trường ao nuôi (loài vi khuẩn chính là Bacillus) và trộn vào thức ăn (loài vi khuẩn chính là Lactobacillus).
Việc sử dụng men vi sinh sẽ mang lại những lợi ích quan trọng như: ổn định chất lượng nước và đáy ao nuôi, nâng cao sức khỏe và sức đề kháng của tôm cá, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Trong quá trình nuôi sẽ cải thiện hiệu quả khả năng sử dụng thức ăn trong quá trình nuôi.
Tác động của men vi sinh đến môi trường ao nuôi
Trong quá trình sử dụng men vi sinh, lợi khuẩn tích cực hoạt động thông qua một hoặc nhiều cơ chế hoạt động:
- Cạnh tranh mạnh về chất dinh dưỡng, năng lượng và giá thể với các vi khuẩn có hại khác và tảo độc
- Chuyển đổi các chất hữu cơ như thức ăn thừa, tảo và mảnh vụn thành CO2 và nước.
- Chuyển hóa NH3, NO2 và các khí độc khác thành NO3- và các chất không độc khác
- Hạn chế vi khuẩn có hại trong đường ruột và giúp chuyển hóa thức ăn hiệu quả.
- Tiết ra một số chất để ức chế hoặc tiêu diệt mầm bệnh
Ngoài ra, khi sử dụng men vi sinh còn có những tác động không nhỏ đến môi trường ao nuôi:
- Độ pH ổn định (trong quá trình nuôi cấy, độ pH chỉ dao động trong khoảng 8,0 đến 8,2).
- Màu sắc của nước ổn định trong khoảng 25 – 35cm.
- Bùn đáy, phân tôm, thức ăn thừa và các chất hữu cơ khác giảm 50% so với ao không sử dụng vi sinh định kỳ.
- Giảm nitrit, nitrat, khử khí độc, kiểm soát hiệu quả việc hình thành lớp váng trên bề mặt và đáy ao, tạo môi trường nuôi ổn định.
Quy trình nuôi tôm bằng vi sinh
Sau đây Biogency sẽ chia sẻ với bà con quy trình sử dụng men vi sinh để nuôi tôm từ khâu cải tạo ao nuôi đến khâu quản lý ao nuôi, bao gồm được chia làm 4 phần cơ bản:
Xử lý đáy, bờ ao nuôi tôm (với ao đất)
Trong ao đất, trước mỗi vụ thu hoạch, bà con cần tiến hành rút nước, vệ sinh bờ bao, nạo vét bùn, bón vôi theo độ pH của đất.
Sau khi bón vôi , phơi ao khoảng 7-10 ngày cho đến khi xuất hiện vết chân chim, nếu không phơi đáy ao bà con có thể dùng cào để vét đất ở góc ao và kéo cặn và rác ra ngoài. Sau đó tiếp tục bón vôi với liều lượng phù hợp để xử lý tối ưu môi trường.
Xử lý nước ao nuôi
Quá trình cấp nước: nước được lấy từ ao lắng được khử trùng bằng Chlorine với liều lượng 30 ppm/1000m3. Sau khoảng 10 ngày mới lấy nước qua túi lọc và độ sâu ao nuôi lớn hơn 1,4m.
Trước khi cấp nước vào ao nuôi, nước cần cần được khử trùng kỹ lưỡng (có thể sử dụng Chlorine để xử lý trong khoảng 10 ngày). Quá trình lấy nước vào ao nên đưa qua túi lọc với độ sâu 1,4m.
Sau khi cấp nước vào ao, tiến hành sử dụng men vi sinh để ổn định môi trường ao nuôi, tạo cộng đồng vi sinh lành mạnh với nước và tôm nuôi. Chế phẩm sinh học Microbe-Lift có ưu điểm vượt trội về chất lượng và phương thức nuôi, là lựa chọn phù hợp để cân bằng môi trường ao nuôi, phân hủy chất hữu cơ và cặn bẩn còn sót lại, đồng thời tăng sức đề kháng cho tôm nuôi. Cụ thể:
+ Men vi sinh Microbe-Lift AQUA C giúp tạo hệ sinh thái trong sạch cho ao nuôi, hạn chế vi sinh vật gây bệnh và ngăn ngừa khí độc xuất hiện trước khi thả tôm giống. Nên sử dụng với liều lượng 100ml men vi sinh trộn với 20 lít đến 50 lít nước ao cho 1000m3 nước ao nuôi.
+ Men vi sinh Microbe-Lift AQUA N1 là chế phẩm sinh học dạng lỏng dùng để kiểm soát khí độc trong các ao hồ nuôi trồng thủy sản hiện nay. Đặc biệt là giảm nồng độ khí độc NH3, NO2, H2S trong ao nuôi.
Tham khảo: Quy trình xử lý nước ao nuôi
Gây màu nước ao nuôi
Thực chất của việc tạo màu cho nước là kích thích sự phát triển của các loại tảo có lợi trong ao nuôi với mật độ cần thiết. Với mỗi điều kiện môi trường khác nhau, chúng ta sẽ có những phương pháp tạo màu khác nhau. Nói chung, để điều hòa môi trường ao nuôi thì người nuôi bà con nên bổ sung thêm các chất dinh dưỡng dolomit hoặc rỉ đường để kích thích tảo có ích phát triển.
Tham khảo: Cách gây màu nước ao tôm
Thả tôm giống
Tôm giống cần được chọn từ nhà cung cấp có uy tín, tiến hành cách ly trong quá trình chuyển giao, điều chỉnh độ mặn, pH của túi và ao nuôi tôm, thả tôm vào lúc trời râm mát. Để cân bằng môi trường ao nuôi tránh sốc nhiệt, mật độ thả từ 120 đến 150 con/m2.
Cách thả tôm giống thích hợp giúp tôm giống khỏe mạnh, nhanh chóng thích nghi với môi trường mới, tạo điều kiện thuận lợi cho tôm sinh trưởng và phát triển.
Quá trình nuôi – chăm sóc và quản lý ao nuôi kết hợp với vi sinh
– Thức ăn: Cung cấp khẩu phần và hàm lượng protein phù hợp cho sự phát triển của tôm nuôi. Kiểm soát lượng thức ăn để tránh thừa hoặc thiếu, tránh cho tôm ăn khi trời mưa hoặc thay đổi nhiệt độ, độ mặn.
– Quá trình tôm lột xác nên giảm lượng thức ăn và bổ sung nhiều chất khoáng. Thường xuyên bắt tôm và quan sát, nếu thấy ruột tôm có màu đen là dấu hiệu thiếu ăn, phải bổ sung thức ăn tự nhiên. Vì vậy, phải tăng cường ăn thức ăn cho tôm, nếu ruột tôm có màu nâu thì lượng thức ăn vừa đủ. (Tham khảo quản lý tôm lột xác trong ao nuôi)
– Sau khi thả tôm khoảng 10 ngày, nước ao nuôi cần được tiếp tục làm sạch bằng men vi sinh Microbe-Lift AQUA C và duy trì ở độ sâu để ổn định nhiệt độ ao nuôi. Vi sinh được sản xuất ở dạng lỏng, hoạt hóa nhanh, không cần ngâm ủ trước khi sử dụng. Đặc biệt là có thể hoạt động trong điều kiện độ mặn cao tới 40‰ (khoảng 4%).
– Ứng dụng men vi sinh trong xử lý nhớt bạt: Để hạn chế tác hại của nhớt bạt ao nuôi tôm, hãy giữ mực nước ao nuôi và độ trong ổn định không cho ánh sáng xuyên xuống đáy. Có thể bổ sung thêm Microbe-Lift AQUA SA, đây là men vi sinh chứa 4 chủng vi sinh Bacillus amyloliquefaciens, Bacillus subtilis, Bacillus licheniformis, Bacillus megaterium hỗ trợ quá xử lý nhớt bạt hiệu quả. Liều lượng sử dụng: 100ml +20 lít đến 50 lít nước ao + 3 lít mật rỉ sạch (không chứa các chất diệt khuẩn) khuấy đều, sục khí mạnh liên tục 24 tiếng đủ xử lý cho 1000 mét khối nước; còn cách dùng thì tường
– Sử dụng vi sinh xử lý bùn đáy ao đất: Microbe-Lift AQUA SA có hợp chất humic, vi sinh vật tồn tại tự nhiên trong đất, bên cạnh đó là các dưỡng chất vi sinh và vi dưỡng cần thiết. Nhờ có những thành phần trên mà vi sinh Microbe-Lift AQUA SA giảm bùn đáy hiệu quả. Bên cạnh đó sản phẩm còn bảo vệ môi trường trong ao, hạn chế việc sử dụng hóa chất.
– Sử dụng vi sinh xử lý khí độc ao nuôi: Microbe-Lift AQUA N1 là dòng sản phẩm được sản xuất chuyên biệt để xử lý NH3, NO2 trong ao nuôi tôm với 2 chủng vi sinh vật Nitrosomonas sp và Nitrobacter sp. Hai chủng vi sinh này đã được chứng minh là có hiệu quả trong rất nhiều nghiên cứu khoa học về khả năng phân huỷ, xử lý khí độc NH3, NO2.
+ Sử dụng men vi sinh để cắt tảo: Microbe-Lift AQUA C là vi sinh chuyên dụng diệt tảo trong ao nuôi tôm. Men vi sinh chứa chủng Bacillus, đây là chủng men vi sinh có thể phát triển tốt khi nhiệt độ và nồng độ muối thay đổi. Một số chủng Bacillus sp có khả năng phân hủy nitơ cũng như tiếc các enzyme đẩy nhanh quá trình phân hủy hợp chất hữu cơ và các sản phẩm độc như amoniac. Ưu điểm của việc cắt tảo bằng men vi sinh là ngoài việc hỗ trợ giảm tảo, ổn định môi trường nước, Bacillus còn cạnh tranh môi trường sống, giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh trong ao nuôi tôm.
* Cách sử dụng Microbe-Lift AQUA C như sau:
- Từ ngày: 1-30 : sử dụng 1 đến 2 lần 1 tuần
- Từ ngày 30-60 : sử dụng 2 đến 3 lần 1 tuần
- Từ ngày 60 trở lên : sử dụng 3 đến 4 lần 1 tuần
Liều lượng sử dụng: Kết hợp 100ml + 20 lít đến 50 lít nước ao + 3 lít mật rỉ sạch (không chứa các chất diệt khuẩn) khuấy đều, sục khí mạnh liên tục 24 tiếng đủ xử lý cho 1000 mét khối nước.
* Cách sử dụng men vi sinh Microbe-Lift AQUA N1:
Điều kiện sử dụng:
– Sử dụng vào lúc trời tối
– Để nơi mát tránh ánh sáng trực tiếp.
– Đảm bảo độ kiềm trong ao 150mg/l
Quá trình sử dụng men vi sinh sẽ phụ thuộc chủ yếu vào nồng độ NO2 có trong ao nuôi, liên hệ ngay với Biogency qua hotline:0909 538 514 để được hướng dẫn chi tiết các trường hợp sử dụng phù hợp.
– Kiểm soát môi trường: Cần thường xuyên kiểm tra giá trị pH, độ kiềm, oxy, độ mặn và các yếu tố khác trong môi trường ao nuôi, có biện pháp xử lý kịp thời khi có sự cố. Duy trì các yếu tố môi trường ở ngưỡng thích hợp cho tôm nuôi như: pH: 4 – 9 (tối ưu 6,5 đến 8); Oxy hòa tan: 4mg/l; Nhiệt độ: 4 độ C đến 40 độ C (tối ưu 25 độ C đến 30 độ C); Độ kiềm 80-120 mg / l; Độ mặn 15-25 ‰ (độ mặn < 40 ‰). Nếu pH thấp hoặc độ kiềm <70 thì bón thêm vôi CaCO3 và đôlômit vào ban đêm. Còn độ kiềm> 230 thì nên thay nước ao nuôi (duy trì độ trong từ 35-40 cm). Màu nước nên giữ màu xanh mận hoặc xanh chuối. (Tham khảo các chỉ tiêu nước ao nuôi tôm quan trọng)
– Trong tháng nuôi đầu, chỉ được bật quạt vào ban đêm, các tháng tiếp theo phải bật quạt 24/24, chú ý chuẩn bị máy phát điện đề phòng tình trạng mất điện.
– Trong quá trình nuôi cần thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh toàn diện, quản lý tốt các yếu tố môi trường để ngăn chặn mầm bệnh có hại xâm nhập vào khu vực nuôi. Các dụng cụ, thiết bị bảo hộ cần được rửa sạch, khử trùng trước khi vào khu vực nuôi.
– Phòng ngừa – hạn chế sự xuất hiện của nhớt bạt: giữ mực nước ao ổn định không để ánh sáng chiếu xuống đáy. Thường xuyên duy trì màu nước ao và bổ sung lượng thức ăn phù hợp để tránh tình trạng nhớt bạt xuất hiện. Thường xuyên xử lý môi trường bằng cách bổ sung chất dinh dưỡng để đảm bảo sức khỏe cho tôm nuôi là yếu tố cần và đủ để tránh tác hại từ môi trường và yếu tố gây bệnh.
Tham khảo: Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến vi sinh nuôi tôm
______________________________
Với những chia sẻ nêu trên, hy vọng bà con có thể áp dụng quy trình nuôi tôm bằng vi sinh này vào thực tế. Để được tư vấn chi tiết hơn về công nghệ xử lý nước ao nuôi tôm bằng phương pháp sinh học, hãy liên hệ ngay với Biogency qua hotline: 0909 538 514
Tài liệu tham khảo:
- Quy trình nuôi tôm vi sinh – Tạp chí Thủy sản Việt Nam (thuysanvietnam.com.vn)
- Nuôi tôm bằng chế phẩm sinh học cho hiệu quả kinh tế cao – Cổng thông tin Khoa học và Công nghệ (vista.gov.vn)
- Tổng cục thủy sản > Aquaculture > Aquaculture (tongcucthuysan.gov.vn)
Chịu trách nhiệm nội dung
Phó Giám Đốc - Đồng Thị Tú Anh
